سبک، یعنی مجموعه ای از آداب و رسوم، سنت ها و الگوهایی است که به مرور زمان وارد زندگی مردم شده و تبدیل به فرهنگی خاص، برای مردم آن منطقه می شود.
سبک زندگی ایرانی اسلامی، به زندگی ایرانیانی که مسلمان هستند گفته می شود و از دو فرهنگ ایرانی و اسلامی تشکیل شده است.
از آنجایی که اسلام در همه زوایای زندگی مادی، اصول و توصیه و راهکار دارد، خود یک سبک زندگی محسوب می شود و سبک زندگی ایرانی نیز از سنت و فرهنگ دیرینه ایرانیان به‌وجود آمده است که تا به امروز هم ادامه دارد.
سبک زندگی ایرانی اسلامی در آموزه های دینی تعریف دارد ولی از نظر آکادمیکی بررسی دقیقی روی آن نشده است. این سبک در اصل، در چارچوب ارتباط انسان با خود و خدای خود و مردم شکل می گیرد.
فردی که سبک زندگی خاص خود را انتخاب می کند فقط براساس شرایط آب و هوایی و انتقال آداب و رسوم از نسلی به نسل دیگر مجبور به پیروی نمی شود. بلکه فرد در پشت این سبک، به یک جهان بینی اعتقاد دارد که حیات خود را در آن می بیند.
در سبک زندگی اسلامی، در ابتدا بررسی می کنیم، سبک زندگی ایرانی چگونه است و بعد به سبک زندگی اسلامی می پردازیم و در پایان، این دو سبک تلفیق شده در فرهنگ ایرانی را بررسی می کنیم.
سبک زندگی ایرانی،اسلامی
در سبک زندگی ایرانی، ایمان، مذهب، خانواده، افتخار به فرهنگ و تمدن ایرانی و پایبندی به سنت های اصیل وجود دارد ولی زندگی ایرانی از گذشته تا به حال، تغییرات زیادی کرده است و دیگر شبیه پدربزرگ و مادربزرگ ها نیست. زندگی آپارتمانی و اشتغال زن و مرد و مشکلات دنیای امروز، آن قدر زیاد است که برای خیلی از امور وقت ندارند. با این حال، ایرانیان به شدت اجتماعی هستند و مهمانی های شبانه با اقوام را دوست دارند.
در خانواده ایرانی، اغلب، زن ها به امور خانه و خانواده رسیدگی می کنند و غذا و پخت و پز در فرهنگ ایرانی اهمیت بسیاری دارد.
خانواده و احترام به بزرگترها، برای ایرانیان مهم است و برخلاف فرهنگ غربی، در ایران ممکن است تعطیلات یا آخر هفته ها چند نسل همدیگر را در یک جا ببینند.
ازدواج کردن در فرهنگ ایرانی نیز مزیت بزرگی محسوب می شود. همچنین در فرهنگ خانواده های ایرانی، اقوام سعی می کنند از همدیگر حمایت کنند.
در اینجا برخی از آداب و سنن ایرانی را توضیح می دهیم:
تعارف کردن در نزد ایرانیان
وقتی راننده برای گرفتن کرایه تاکسی یا پیشخدمت با آوردن صورتحساب، می گوید:«قابل شما را ندارد، بفرمایید.» در فرهنگ ایرانی تعارف است. منظور ایشان نگرفتن پول نیست. تعارف موقع عبور از درب ورودی، احوالپرسی کردن از خانواده در ملاقات با افراد، یک تعامل اجتماعی است که احترام و ادب و حسن نیت طرف مقابل را نشان می دهد و همه ایرانیان با آن آشنایی دارند.
جشن نوروز در سبک زندگی ایرانی
اولین روز بهار را ابتدای سال شمسی می‌دانند که از زمان هخامنشیان به یادگار مانده است و به مناسبت آن، خانواده ها دور سفره هفت سین می نشینند و نوروز را جشن می گیرند. و خود را برای ورود به سال جدید آماده می کنند و تا دو هفته به دید و بازدید اقوام می روند.
سفره هفت سین
هفت سین،از علائم آشکار جشن نوروز است که هر سین نمادی از طبیعت است و شامل: سبزه،سیر،سیب،سنبل،سمنو،سنجد،سماق است که گاهی از سکه و سرکه هم به عنوان جایگزین استفاده می شود. در سفره هفت سین فرهنگ ایرانی، آینه، آب، ماهی قرمز و تخم مرغ رنگی هم می گذارند و با قرآن سفره را متبرک می کنند.
چهارشنبه سوری
آخرین چهارشنبه هر سال را گویند که مردم از روی آتش می پرند و شادی می کنند و زردی و بیماری خود را به آتش می دهند و قرمزی و سلامتی را از آتش می طلبند.
سیزده بدر
جشن نوروز در سیزدهمین روز از سال جدید به پایان می رسد و ایرانیان به دشت و صحرا می روند و سبزه خود را به نماد دور کردن بدشانسی در سال جدید، به آب می اندازند.
هزاران سال است که انسان ها برای موفق شدن در مراحل زندگی خود از سبک خاصی پیروی می کنند. سبک زندگی، اصطلاحی برای نشان دادن ارزش های اجتماعی و کنش های رفتاری فرد و نحوه برخورد در یک گروه یا فرهنگ است.
سبک زندگی اسلامی، در واقع آموزش دینی رفتارهایی است که مستقیما در زندگی انسان تأثیر می گذارد.
در سبک زندگی اسلامی، انسان بر اساس اصولی که دین اسلام برای او در نظر گرفته است، قدم بر می دارد و اعتقاد دارد که در هر سبک غیر دینی، انسان، همچون حیوانی است که فقط به قصد خوردن و خوابیدن و به عنوان مصرف کننده زندگی می کند. ولی در سبک دینی، برای بهتر زندگی کردن، لازم است که با تبعیت از اصول دینی و پیروی از ادیان آسمانی، زندگی پرمعنا شود.
در گذشته ایرانیان، برای روزها و هفته ها و ماهها و سالها نامهایی داشتند و برای هرکدام، بنا به شرایط طبیعی و اتفاقاتی که جامعه را متحول کرده است، جشن هایی گرفته میشد. در سبک زندگی اسلامی، اوقات شرعی اهمیت دارند و برنامه های زندگی در طی سال براساس آن تنظیم و تغییر می کند.
در سبک زندگی اسلامی، هر رفتار و سخنی می تواند عبادت محسوب شود و جزء مهم ترین اصول زندگی فرد مسلمان است. نماز، روزه، حج رفتن، دعا کردن، ذکر زیارت ها و مناجات ها و روضه ها در زندگی یک فرد مسلمان همیشه وجود دارد زیرا جزء مظاهر اسلام است.
بزرگان دین در سبک زندگی اسلامی
در سبک زندگی اسلامی، اصول اخلاقی و رعایت به آن، از ارکان زندگی مذهبی است و معیار فرد مسلمان، راضی نگه داشتن خدا و خلق خداست.
در زندگی دینی، تفکر در نعمت های خداوند، مرگ و زندگی، عبادت است.در این سبک، رفتارهای فرد در خانواده و جامعه براساس اصول اسلام و آنچه خداوند در قرآن فرموده است، شکل می گیرد.
در سبک زندگی اسلامی، انسان با اینکه اختیار دارد ولی نسبت به اعمال و سرنوشت خود نیز مسئول است.
همه تلاش انسان، در زمینه شغل، تحصیلات، تفریح، خانواده، دوستان، هنر و غیره در راستای تقرب الهی است و چهار اصل توحید،نبوت،معاد، امامت، پایه و اساس زندگی فرد را تشکیل می دهد. در یک کلام، انسان باید در زندگی خود، تقوا (ترس از خدا) پیشه کند.
در فرهنگ ایرانی، همیشه دین و مذهب جایگاه والایی داشته است و ایرانیان از گذشته تا به حال، انسانهای مذهبی بودند. با ورود دین اسلام به سبک زندگی ایرانی، مکتب اسلام در همه ابعاد فکری و عملی ایرانیان، نفوذ کرد ولی اصول اخلاقی که در فرهنگ ایرانی وجود دارد با اصول دین اسلام منافاتی ندارد و چه بسا، توصیه هم شده است.
جامعه امروز ایرانی به تکنولوژی و اسباب مادی وابسته شده است و تغییراتی که در دنیا اتفاق می افتد ربطی به فرهنگ ایرانی یا اسلامی ندارد. اگر فردی اصول دینی و اخلاقی را در همه امور زندگی خود رعایت کند، موفق خواهد بود.
سنت ازدواج و شادی و سرور آن در سبک زندگی ایرانی اسلامی جایگاه مهمی دارد
در جامعه ایرانی، با اینکه سعی می شود به سبک زندگی ایرانی اسلامی پایبند باشند ولی پیشرفتها و تغییرات لحظه به لحظه زندگی انسانها، هنوز جامعه را مانند قایقی بر روی امواج اتفاقات، در تلاطم قرار می دهد.
از پوشش ظاهری زنان و مردان گرفته تا نحوه زندگی مادی ایرانیان و الگوپذیری های چه بسا غلط از سایر فرهنگ ها و حتی عاریه گرفتن از فرهنگ غرب، سبک زندگی ایرانی اسلامی را با خطر مواجه کرده است.
چگونه سبک زندگی اسلامی داشته باشیم؟
برای پایبندی به سبک زندگی سالم ایرانی اسلامی، می توان با الگو گرفتن از زندگی بزرگان و مطالعه کتب قدما در امور دینی و اخلاقی، به هدف خود، یعنی سبک زندگی ایرانی اسلامی، نزدیک شویم. شناخت کافی از اصول زندگی از نظر دو سبک ایرانی و اسلامی و یافتن نقاط قوت و ضعف هر فرهنگ، می تواند ما را در این راستا راهنمایی کند.
همچنین می توان از تلفیق چند فرهنگی در برخی کشورها، تجربه کسب کرد. زیرا ایران یک کشور چند فرهنگی است که می توان با مطالعه فرهنگ هر منطقه، یک سبک زندگی ایرانی اسلامی، برای آن پیشنهاد داد.
امروزه، سبک زندگی ایرانی اسلامی، توسط اکثر مردم پذیرفته شده است و در شیوه های تربیتی و ظواهر زندگی ایرانیان، قابل مشاهده است.
