علت سرگیجه در صبح چیست؟ روش های درمان خانگی ضمینی

جداشدن از رختخواب به خودی خود سخت است. احساس سرگیجه شروع روز را طاقت فرسا می‌کند. رفع علت سرگیجه در صبح از بهانه‌های رایج مراجعه به پزشک است. سرگیجه صبح از علائم بیماری‌ها یا مشکلات جسمی بسیاری خبر می‌دهد.

در نظر داشته باشید اگر گهگاهی سرگیجه هنگام بلند شدن از تخت خواب به سراغتان می‌آید، جای نگرانی نیست. این مورد برای هر شخصی ممکمن است اتقاق بی افتد. اگر سرگیجه در یک بازه زمانی مدام تکرار شود یا شدت آن در طول زمان بیشتر شود؛ زنگ خطر به حساب می‌آید.

مشخصا هیچ‌کس نمی‌خواهد روزش را با سرگیجه شروع کند؛ به همین دلیل باید علت و روش رفع آن را بیابیم. ما در این مطلب آنچه نیاز است درباره علل سرگیجه در صبح و روش رفعش بدانید، برایتان آماده کرده‌ایم. همراه ما در سایت متا راز باشید.

سرگیجه (dizziness) چه حالتی است؟

جالب است بدانید تجربه سردرد برای هر شخص متفاوت خواهد بود. افراد ممکن است سرگیجه را با حالت سبک شدن سر یا تعادل نداشتن توصیف کنند. برخی دیگر هنگام سرگیجه حس می‌کنند دنیا دور سرشان در حال چرخیدن است. شباهت بین همه این موارد توصیف دقیقی است از سرگیجه؛ احساس متحرک بودن یا آشفتگی اجسام در فضای اطرافتان.

احساس سرگیجه dizziness حالت آشفتگی یا معلق بودن در فضای اطرافتان را می‌دهد. اما vertigo این احساس را القا می‌کند که جهان اطراف شخص به سرعت در حال چرخش است. معادل این دو واژه در فارسی یکسان است؛ اما بحثی که ما اکنون داریم منحصرا درباره dizziness خواهد بود.

۷ علت سرگیجه در صبح

شناخت علل سرگیجه از این نظر اهمیت دارد که برای برطرف کردن آن ابتدا باید دلایلش را یافت. علت سرگیجه بعد از خواب، شامل موارد زیر می‌شود:

1. فشار خون پایین
2. سرگیجه موقعیتی از نوع Benign paroxysmal positional vertigo (BPPV)
3. کم آبی
4. عوارض دارویی
5. آپنه خواب
6. مشکل قلبی
7. افت قند خون

۱. فشار خون پایین

خوابیدن به پشت، شکم یا به پهلو روی فشار خون ناشتا تاثیر دارد. زمانی که دراز می‌کشید، خون تمایل به گردش در نواحی بالاتنه دارد. زمانی که بلند می‌شوید، خون به قسمت‌های پایین تنه و شکمی جاری می‌شود. نتیجتا فشار خون کاهش می‌یابد.

معمولا بدن به طور خودکار فشار خون را تنظیم می‌کند. در مواقعی این تنظیم بسیار کندتر می‌شود که می‌تواند علت سرگیجه بعد از خواب باشد. این مورد در سنین بالا بیشتر باعث سرگیجه می‌شود.

۲. سرگیجه موقعیتی از نوع (BPPV)

این وضع در اثر عدم تعادل و عملکرد صحیح سیستمی خاص در بخش داخلی گوش رخ می‌دهد. این سیستم شامل ۵ بخش حسی در هر گوش است:

• سه کانال نیم دایره‌ای

مایعی داخل هر ۳ این کانال‌ها را پر کرده است. هنگامی که تکان می‌خورید مایع این ۳ بخش هم تکان می‌خورد. به این ترتیب مغز سمت حرکت سر را تشخیص می‌دهد.

• ۲ اندام اوتولیتی

این بخش‌ها شامل ذراتی به نام اوتوکنیا هستند. این ذرات حالت کریستالی‌ داشته و به جاذبه و تغییر آن حساسیت دارند. در واقع این بخش باعث حفظ تعادل می‌شود. این ذرات ممکن است از بخش خاص خود جدا شوند و در دیگر قسمت‌های گوش قرار بگیرند. همین جابجایی سبب می‌شود، حس کنید دنیا دور سرتان در حال چرخش است.

این حس معمولا بین چند ثانیه تا چند دقیقه متغیر است. این حس تا زمانی ادامه می‌یابد که ذرات کریستالی به جای خود در گوش برگردند. افراد مبتلا به BPPV هنگام صبح و بعد از چرخاندن سر این حس را تجربه می‌کنند. علت سرگیجه در صبح می‌تواند شدت یابد. ‌‌این اختلال یا بیماری باعث علائم جدی‌تری، مثل حالت تهوع و استفراغ هم می‌شود. در برخی افراد شدت بیماری به اندازه‌ای می‌شود که قادر به راه رفتن در یک خط مستقیم نیستند و تعادل انجام کارهای روزمره را ندارند.

اگر این نشانه‌‌ها را دارید سریعا به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. البته کارشناسان فیزیوتراپی و شنوایی‌سنجی هم قادر به تشخیص و رفع این علت خاص سرگیجه در صبح یعنی BPPV  هستند. این کارشناسان می‌توانند به شما کمک کنند تا با تمرین‌های فیزیکی خاص یا انواعی از حرکات مربوط به سر این مشکل را با بازگرداندن ذرات کریستالی به جای خود حل کنید.

۳. کم‌ آبی بدن علت سرگیجه در صبح

زمانی که شما مایعات کافی نمی‌نوشید، حجم خون شما کاهش می‌یابد. از طرفی فشار خون شما را هم کاهش می‌دهد. درواقع به این معنی است که جریان خون در بدن شما ضعیف‌تر می‌شود و خون رسانی به مغزتان دیرتر رخ می‌دهد. همین گردش خون ضعیف و کند در داخل مغز موجب سرگیجه می‌شود.

برای رفع کم آبی بدن در طول روز آب کافی و مایعات بنوشید. جبران کم آبی زمان زیادی می‌طلبد. اگر کم آبی بنا به دلایلی بسیار شدید باشد؛ باید در درمانگاه تزریق وریدی الکترولیت داشته باشید.

اگر مسن‌تر هستید قبل از خواب آب ننوشید تا مجبور نباشید میانه شب برای استفاده از سرویس بهداشتی بیدار شوید.

۴. دارو درمانی و عوارض ناشی از داروها

برخی داروها به دلیل تاثیری که روی فشار خون داشته یا نوع ترکیبات شیمایی که دارند منجر به سرگیجه پس از بیدار شدن از خواب شوند. چند دارو که موجب این وضع می‌شوند عبارتند از:

• آنتی بیوتیک‌ها (Antibiotics)
• ضد افسردگی‌ها (Antidepressants)
• داروهای ضد تشنج یا ضد صرع (Anti-epileptics)
• داروهای ضد روان پریشی (Antipsychotics)
• داروهای دیورتیک یا ادرار آور (Diuretics)
• داروهای سرکوب کننده ایمنی بدن (Immunosuppressants)
• داروهای مسکن از نوع افیونی (Opioid pain relievers)
• داروهای آنتی رتروویروسی (Antiretroviral medications) که برای درمان بیماری مقاربتی ژنتیکی ایدز به کار می‌روند.

ممکن است مصرف داروهای خاصی علت سرگیجه در صبح باشد. برای اطمینان از اینکه آیا از عوارض یا اثرات داروهای مصرفی است یا خیر، حتما به پزشکی که داروها را تجویز کرده مراجعه کنید. پزشک طبق تشخیص می‌تواند دوز دارو را تغییر دهد یا دارویی را جایگزین کند. ممکن است راهکارهایی برای کاهش این عوارض در اختیارتان قرار دهد.

نکته ضروری این است که به هیچ عنوان نباید بدون هماهنگی با پزشک مصرف دارو را قطع کنید. قطع خودسرانه دارو، ممکن است بیماری و همچنین سرگیجه شما را بدتر از قبل کند.

۵. آپنه خواب Sleep apnea

اگر آپنه خواب داشته باشید، تنفس راحت در خواب ممکن نیست. قطعی تنفس اجازه اکسیژن رسانی به خون را نمی‌دهد و در نهایت منحر به سبک شدن سر، سرگیجه در صبح و احساس ضعف شدید ایجاد می‌کند. آپنه در مواردی موجب حس سردرد می‌شود که همین هم به نوبه خود می‌تواند علت سرگیجه در صبح باشد.

۶. ضعف یا نارسایی قلبی

قلب موظف به پمپاژ کردن خون به رگ‌های خونی در سراسر بدن است. ضعف در عملکرد قلب باعث می‌شود خون کافی به اندام‌ها نرسد. عملکرد عادی بدن در این حالت دچار اختلال می‌شود. طبیعتا این نارسایی قلبی باعث تغییر در فشار خون می‌شود که خود از علل اولیه و رایج سرگیجه صبحگاهی است.

ارتباط بین نارسایی قلبی، اختلالت تعادلی و عدم توانایی در راه رفتن بدون زمین خوردن؛ اجتناب‌ناپذیر و اثبات شده است. افرادی که از مشکلات قلبی رنج می‌برند، طبیعتا موارد بیشتری از احساس سرگیجه و اختلالات تعادلی را گزارش می‌کنند.

۷. قند خون پایین

یک نشانه رایج بین افرادی که بعد از بلند شدن از تخت‌ خواب سرگیجه دارند، قند خون پایین است. این سرگیجه در حالتی که گرسنه به خواب بروید یا هنگام صبح احساس گرسنگی یا ضعف داشته باشید، بیشتر هم می‌شود.

اگر مبتلا به دیابت هستید یا انسولین و داروهای مرتبط با قند خون مصرف می‌کنید علت سرگیجه در صبح می‌تواند افت قند خون باشد. البته این در صورتی رخ می‌دهد که شب قبل به اندازه کافی غذا نخورده باشید یا دوز داروی مصرفی‌تان در شب گذشته بیش از اندازه باشد.

اگر بیماری دیابت از نوع قند خون پایین هم نداشته باشید، ممکن است دچار افت قند خون شوید. افت قند خون واکنش طبیعی بدن هنگام پایین بودن گلوکز خون است. این افت قند خون زمانی علامت خطر به حساب می‌آید که احساس کوفتگی، سرگیجه و احساس ضعف برای یک دوره نسبتا طولانی همراهتان باشد. این احساسات آزاردهنده معمولا بین دو وعده غذایی یا بین میان وعده‌ها خود را نشان می‌دهد. حتما با پزشک خود صحبت کنید تا آزمایش چکاپ و قند خون انجام دهید.

رفع علت سرگیجه در صبح

راهکارهایی برای توقف سرگیجه در صبح وجود دارد؛ این راهکارها را در طول شبانه روز و در زندگی روزمره خود بگنجانید:

• تا حد امکان آب و مایعات بنوشید تا از کم آبی، بدنتان رنج نبرد. حداقل ۸ لیوان آب در طول روز بنوشید. اگر باردار هستید، شغلی با فعالیت زیاد دارید یا زیاد عرق می‌کنید این میزان را به ۱۰ لیوان در روز یا بیشتر برسانید. پس از بیدار شدن از خواب حتما و حتما اولین کارتان نوشیدن یک لیوان آب ولرم باشد.
• از نوشیدن الکل در طول روز و به خصوص قبل از خواب پرهیز کنید. یک لیوان آب را جایگزین الکل قبل از خواب کنید. می‌توانید یک بطری آب کنار محل خوابتان قرار دهید تا اولین چیزی که قبل از خوابیدن و بعد از بیدار شدن به خاطرتان می‌آید نوشیدن جرعه‌ای از این مایع حیات بخش باشد.
• اگر رعایت این دو مورد کمکی نکرد به پزشک مراجعه کنید.

کلام پایانی

برای یافتن علت سرگیجه در صبح ابتدا باید نگاهی به عادات روزمره، مثل میزان مصرف مایعات یا حذف وعده شام نگاه کرد. سپس داروهایی که احتمالا منجر به سرگیجه در شما شده‌اند را بیابید و با پزشک مشورت کنید. اگرچه سرگیجه می‌تواند ناشی از افت قند خون و کم‌ آبی بدن و افت فشار خون ناشی از آن باشد، علامت بیماری دیگری مثل دیابت یا نارسایی قلبی نیز هست؛ پس مراجعه به پزشک ضروری است.

منبع محتوا:

health.clevelandclinic healthline