ذن چیست و ذن بودیسم چگونه شکل گرفته است؟

ذن از لغت چینی (CHAN) منشا گرفته است. البته در دهه گذشته برخی مدعی شدند که ذن یکی از لغات زبان ژاپنی است که چینی ها از آن تقلید کرده اند.

اما وقتی که این لغت هم به زبان ژاپنی و هم به زبان چینی به یک مفهوم اشاره میکند مهم نیست که منشاء این لغت در کدام زبان باشد.

ذن به تفکر عمیق و اندیشیدن اشاره میکند.

ذن نوعی متفاوت از سبک زندگی است که به شما میگوید لحظه به لحظه باید به آنچه که در اطراف شماست مانند ماهیت جاندارن و یا ذرات هستی بیندیشید و از آنها مانند سایر مردم ساده نگذرید. ذن هوشیاری در عمل است.

 ذن چیست؟

ذن بر اساس کتاب های مقدس، آموزه و آیین های مختلف و تجارب شخصی تایید میشود و هیچ منشا و کتاب کاملی برای آموزش ذن ندارد و تنها از استاد به شاگرد و یا از پدر به فرزند منتقل میشود.

برخی معتقد هستند که این زمان است که باعث شده بودیسم ذن به تکامل برسد و در طول نسل ها تغییرات زیادی را متحمل شده است.

شعرهای چینی که به زبان آزادانه نوشته شده اند و به نوعی میتوان گفت در این شعرها از زبان غیر رسمی و مملو از سخنان عامیانه چینی استفاده شده است ذن متن ها و ایین های خود را ایجاد میکند.

بیشتر ادبیات کلاسیک ذن بر اساس حکایت های افسانه ای استادان بزرگ ساخته شده است و از بودا به‌ندرت ذکر شده است.

در اینجا چهار دستور ذن وجود دارد که به بنیانگذار افسانه ای ذن نسبت داده شده است:

1. انتقال ویژه خارج از کتاب مقدس.
2. عدم وابستگی به کلمات و حروف.
3. اشاره مستقیم به ذهن انسان.
4. دیدن طبیعت خود و رسیدن به بودا.

در دهه حاضر ذن توانسته است تا آمریکایی ها را نیز جذب خود کند.

روش تمرینات ذن

اگرچه بودیسم ذن سنت های مطالعه را توسعه داد، اما تأکید آن بر تجربه شخصی همیشه آن را به یک سنت عمل گرا تبدیل کرده است.

مدیتیشن یکی از مهم ترین رکن های ذن است به طور که در مراکزی که وظیفه آموزش ذن را بر عهده دارند استادان هر روز صبح زود برای انجام مدیتیشن از خواب بیدار میشوند و تمرینات مدیتیشن ذن را انجام میدهند مانند تمرین “نشستن ذن” (به ژاپنی: zazen) که نیازمند است تا فرد در ساعات متوالی و طولانی بدون هیچ سر و صدایی و تکانی روی سطحی نرم بنشیند.

ذاذن چیست؟

ذاذن  به معنای “نشستن ذن” است.

به زبان ساده ذاذن را میتوان به یک مراقبه نشسته تشبیه کرد که نیازمند رعایت اصولی متفاوت با مراقبه به نام اصول ذن است. در زاذن توجه به دم و بازدم و مسیر نفس کشیدن بسیار ضروری است.

ذاذن عملی کاملاً ساده است و هیچ گونه دستور العملی ندارد تنها باید یک کار انجام دهید آن هم نشستن بدون سر و صدا و حرکت است. اساتید تذکر میدهند که نیاز به انجام هیچ گونه کار اضافی و ابداعی نیست تنها باید نشست و به دم و بازدم توجه کرد و باید کاملا هوشیار و حاضر باشید.

این حس حضور، با روشنایی و شدت، ذات زازن است و اگرچه رویکردهای زیادی برای مراقبه ذن وجود دارد، اما مهم ترین اصل ذن انجام دادن زاذن است.

در مراکز آموزش ذن سبک زندگی متفاوتی خواهید دید آنها ساعت ها در سالن های مراقبه بر روی سطوح نرمی مینشینند و بدون هیچ کار اضافه ای به نفس کشیدن خود توجه میکنند.

اساتید ذن نگاهی متفاوتی به زاذن دارند آنها معتقداند این حالت به عنوان یک حالت ذهنی یا موجودی تصور می شود که در همه فعالیت ها گسترش می یابد.

کار زاذن است؛ خوردن زاذن است؛  خوابیدن، راه رفتن، ایستادن، رفتن به سرویس بهداشتی و… همه اینها عمل زاذن است.

تمرین کوان

در تمارین کوآن، تدبر در یک کوآن با تمرین زاذن آغاز می شود. فردی که تمرین کوان را انجام میدهد تنها با تنفس کردن به جسم و ذهنی با هوشیاری بالا میرسد. در این تمرین فرد کوآن را مانند یک جسم فیزیکی بالا می آورد و آن را چندین بار تنفس میکند تا جایی که هر آنچه که اضافی است از بین برود و تنها کوآن دیده شود.

در ابتدای تمرین کوآن نیاز است که تمرین زاذن را دقایقی انجام داد و سپس به کمک رهبری واجد شرایط مراحل ذن کوآن طی شود.

در این مراحل شاگردان درک و تصور خود را از کوآن بیان میکنند (مهم نیست آنها چقدر کوآن را میشناسند و باور دارند فقط بیان درک حقیقی شان از کوآن اهمیت دارد) سپس رهبر واجد شرایط کوآن را برای آنها در چند کلمه کوتاه و مختصر بیان میکند که شاگردان هم این تصور برایشان پیش بیاید که به درک حقیقی کوآن رسیده اند و هم این تصور برایشان پیش بیاید که ممکن است درکشان از کوآن اشتباه باشد و به همین خاطر ذهن آن ها درگیر و کنجکاو کوآن میشود. سرانجام آنها با شانس ، کوشش و چند نکته عاقلانه ، میتوانند بع جوهر کوان نفوذ پیدا کنند.

بودیسم ذن چگونه به‌وجود آمد؟

در طول قرن های مختلف اثبات شده است که هند اولین کشور بودایی است. بودا در هند با گذشت زمان فرقه های زیادی و دین های متعددی با کتاب های مقدس مختلفی و هزاران تفسیر متفاوت ایجاد کرده است. هنگامی که آیین بودا در مسیرهای تجاری آسیای میانه به چین گسترش یافت ، همه این مطالب یک جا به دست آمد.

مردمان چین قرن هاست که نشان داده اند به سنت های خود یعنی کنفوسیونیسم و تائوئیسم پایبند هستند و نیازی به دین و یا آیین دیگری ندارند. آنها سال هاست که در برابر دین ها و فرقه هایی که از آن سوی مرزهایشان قصد ورود به کشورشان را دارند مقاومت میکنند.

هضم بودا و فرقه هایش برای چینی ها بسیار سخت بود چراکه یادگیری بودا آن هم از زبانی غیر از زبان بین المللی و چینی بسیار دشوار بود زبان سانسکریت از نظر حساسیت و نحوه بیان بسیار متفاوت از زبان چینی بود که ترجمه آن تقریباً غیرممکن بود.

به تدریج ، بودیسم هند و آسیای میانه با برخورد با فرهنگ چینی تغییر شکل داد.  این تغییر شکل در نهایت منجر به ایجاد ذن ، یک مکتب کاملاً جدید از آیین بودا شد که در نهایت با موفقیت موفق ترین مکتب بودیسم در چین ، کره ، ژاپن و ویتنام شد.

چه کسی بنیانگذار ذن بوده است؟

اگرچه برخی معتقداند ذن بینانگذاری ندارد اما شواهد زیادی وجود دارد که نشان میدهد بودیدهارما بنیانگذار افسانه ای ذن بودیسم در چین است البته در آن زمان بودیسم در چین بسیار جا افتاده بود و بیش از نیم قرن بود که چینی ها بودیسم را میشناختند.

بودیدهارما یک صومعه در اطراف شهر تاسیس کرد این صومعه مکانی است که گفته میشود بودیدهارما ۹ سال به طور مدوام در آن مدیتیشن انجام داده است.

اولین شاگرد بودیدهارما برای دیدن او چندین روز در پشت درهای صومعه در زیر برف و باران منتظر ماند گفته میشود آن شاگرد پس از چند روز ایستادگی بازویی که از سرما بی حس شده بود را به نشانه جدی بودن تصمیمش برای شاگردی کردن بودیدهارما به او هدیه داد. آن شاگرد پس از چند سال توانست راهب نزدیک بودیدهارما شود و بدین ترتیب انتقال ذن در چین آغاز شد.

مدارس ذن کم و بیش به مواردی تقسیم می شوند که بر برنامه درسی و اشیا مراقبه کلامی – مانند کوآنها – تأکید می کنند و مواردی که بر آن تأکید ندارند.