اعتیاد غذایی یا همان اعتیاد به غذا، تبدیل به یک موضوع بحث بر انگیز در جوامع علمی شده است.
ظهور این پدیده تا حدی ناشی از افزایش نرخ چاقی در آمریکا و سایر نقاط جهان میباشد.
بر اساس آمار، نرخ چاقی در آمریکا طی ۴۰ سال اخیر حدودا سه برابر شده است.
شیوع چاقی همچنین در سایر نقاط جهان نیز رو به گسترش میباشد.
بنابراین محققان به این موضوع رسیده‌اند که شاید علت شیوع چاقی، اعتیاد غذایی باشد.
در این مقاله از سایت متا راز بر آنیم که این پدیده را از زبان علم توضیح دهیم. پس برای یافتن جواب این سؤال که “آیا اعتیاد به غذا واقعیست یا نه” تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
اعتیاد غذایی چیست؟
اعتیاد به غذا مفهومی است که محققان از آن برای توصیف عادت‌های اجباری غذایی در انسان استفاده می‌کنند.
بدین‌گونه که انسان در مصرف وعده‌های غذایی خود، رفتاری اعتیاد مانند دارد.
برخی تحقیقات از منابع معتبر نشان می‌دهد که برخی افراد ممکن است به غذاهای خوش طعم اعتیاد داشته باشند.
یعنی غذاهایی که دارای چربی و قند بیشتری هستند را به‌طور نسبتا نامعقولی مصرف می‌کنند.
همچنین سایر منابع معتبر نشان می‌دهند که برخی افراد ممکن است دارای رفتارهای “جست و جو گرا” باشند.
یعنی در زمان‌های مختلف به‌صورت اعتیاد گونه ای بدنبال خوراکی بگردند. این علائم و هوس‌ها مشابه آنچیزیست که به عنوان اختلال از عدم استفاده ماده‌ای خاص در دیگران مشاهده می‌شود.
البته شایان ذکر است که در این مورد، هیچ تعریف بالینی پذیرفته شده‌ای وجود ندارد. همچنین در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) آن را به عنوان یک بیماری تعریف نکرده است.
با این حال محققان برخی از رفتارهای مرتبط با این مفهوم را شناسایی کرده‌اند که عبارتند از: پرخوری اجباری حتی در صورت عدم گرسنگی
هوس و میل زیاد به خوردن غذاهای پر چرب و شیرین
مشکل در کنترل مصرف غذا
پرخوری و بی نظمی در غذا خوردن
درباره‌ی اعتیاد غذایی چه می‌دانیم؟
طبق تحقیقات چاپ شده در مجلات علمی، مصرف مواد غذایی خوشمزه قسمت‌هایی از مغز را تحریک می‌کند.
این تحریک همان قسمتی از مغز را فعال می‌کند که مواد مخدر بر روی آن اثر می‌گذارد. نواحی هیپوکامپ، دمی و انسولا سه قسمتی از مغز هستند که طبق گفته‌ی دانشمندان در این رابطه نقش دارند.
به عنوان مثال، غذاها و مواد مخدر هر دو منجر به ترشح هورمون‌هایی می‌شوند. دوپامین و مخدرهای درون‌زا از جمله هورمون‌هایی هستند که بدن به طور طبیعی تولید می‌کند.
این هورمون‌ها بخشی از سیستم پاداش یا مدار مزولمبیک در مغز هستند که مسئول انگیزه، خواستن، تمایل و ولع مصرف هستند.
برخی مطالعات نشان می‌دهند که انتظار برای خوردن غذا به جای مصرف آن باعث اعتیاد غذایی می‌شود.
یعنی ایجاد همان حالت جست و جو گرانه نیز باعث اختلال می‌شود.
برای مثال وقتی هوس یک شیرینی می‌کنید، بدلیل آزاد شدن دوپامین احساس خوبی بهتان دست می‌دهد.
این آزاد شدن دوپامین و ایجاد حس خوب، ممکن است باعث اعتیاد به غذا شود.
از نظر تئوری شخصی که به دلیل انتظار چیزی دچار حس خوب می‌شود، مغز او تحریک می‌شود. این تحریک احساس خوشایندی ایجاد می‌کند. در نهایت تمایل به تداوم ایجاد این احساس خوشایند، ممکن است باعث اعتیاد شود.
چرا این مفهوم بحث بر انگیز است؟
علیرغم تحقیقات موجود، اعتیاد غذایی به دلیل شوهد غیر مستدل همچنان یک موضوع بحث برانگیز در جامعه علمی است. در اینجا برخی از اختلافات موجود مرتبط را توضیح می‌دهیم.
۱. مغز در برابر مصرف مواد غذایی و مواد مخدر:
بسیاری از مطالعات وجود دارند که استدلال می کنند اعتیاد به غذا یک پدیده واقعی است.
این مطالعات بر شباهت بین ولع مصرف مواد غذایی و ولع مصرف مواد مخدر تمرکز کرده‌اند.
با این حال مفهوم اعتیاد به غذا ما را به یک سؤال مهم می‌رساند. اگر غذاها می‌توانند اعتیاد آور شوند، آیا برای ما مضر هستند؟
هم غذاها و هم مخدرها سیستم پاداش و مرکز لذت در مغز را تحریک می‌کنند. اما غذاها اثر دارویی مشابه مخدرها را ندارند.
۲. کدام ماده غذایی، مخدر میباشد؟
طبقه‌بندی سو استفاده از غذاها دشوار است.
پژوهشگران هنوز مشخص نکرده‌اند که کدام ماده مغذی یا ترکیبی از مواد غذایی باعث اعتیاد به غذا می‌شود.
مطالعاتی بر روی موش‌های صحرایی انجام شده است. این مطالعات مشخص کرده است که رژیم غذایی سرشار از چربی و قند می‌تواند رفتارهایی مانند اعتیاد ایجاد کند.
برخی معتقدند که وجود شکر در روده ممکن است آن ماده غذایی مسبب اعتیاد باشد.
اما این امر هنوز اثبات نشده باقی مانده است. برای تعیین دقیق مواد مغذی مشکل ساز، مطالعات دقیق تر و طولانی مدت در مورد انسان ضروری است.
۳. چاقی، غذاهای لذیذ و اعتیاد غذایی
برخی مطالعات نشان می‌دهند که اعتیاد به غذا یک دلیل محتمل برای چاقی است. مدل اعتیاد غذایی حتی اضافه وزن یا داشتن چاقی را به عنوان یکی از معیارهای بالینی تلقی می‌کند.
برخی از محققان اعتیاد به غذا را با اختلالات غذایی خاص، به ویژه اختلال پرخوری (BED) مرتبط دانسته‌اند.
با این حال، یک بررسی نشان داد که تعداد قابل توجهی از افراد مبتلا به BED چاقی ندارند. همچنین بیشتر افراد مبتلا به چاقی، بی نظمی در خوردن غذا یا علائم اعتیاد به غذا را تجربه نمی‌کنند.
از طرفی دیگر، لزوما لذیذ بودن غذا باعث اعتیاد به غذا نمی‌شود.
چرا که منابعی وجود دارند که گزارش می‌دهند حتی یک ماده غذایی نه چندان لذیذ می‌تواند در فرد ایجاد تمایل کند. بنابراین طبق تحقیقات صورت گرفته، چرب و پر قند بودن غذا دلیل محکمی بر ایجاد اعتیاد به غذا نیست.
۴. رژیم غذایی یویو به عنوان علت اعتیاد به غذا؟
بسیاری از استراتژی‌های کاهش وزن سریع میزان موفقیت کمی دارند. رژیم‌های معروف کاهش وزن می‌توانند برای بدن بسیار محدود کننده باشند.
تغییر بین رژیم‌های مختلف و محدود کردن منظم غذا به طور بالقوه باعث رفتارهای اعتیاد غذایی می‌شود. ولی به‌طور کلی، لزوما محرومیت از تغذیه برای ایجاد ولع و مصرف زیاد غذا ضروری نیست.
اما این امر می‌تواند عامل مهمی در ایجاد پدیده اعتیاد به غذا باشد.
چگونه رفتارهای ناخواسته غذایی را کنار بگذاریم
صرف نظر از پدیده‌ی مورد بحث، ممکن است شخصی بخواهد عادات غذایی خود را بهبود بخشد.
البته این کار ممکن است در دنیای امروزی کمی دشوار باشد. رفتارهای نامناسب غذایی شاید یکی از عوامل اعتیاد غذایی محسوب شود.
اما جدا از این مسئله، این امر می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی، مشکلات گوارشی و چاقی نیز شود.
بنابراین اصلاح یا ترک رفتارهای ناخواسته غذایی برای بهبود کیفیت زندگی شخص نیز می‌تواند مفید باشد.
همچنین این امر برای سلامتی بدن امری حیاتیست. در ادامه برخی روش‌هایی که به اصلاح رفتارهای ناخواسته غذایی کمک می‌کنند را بررسی می‌کنیم.
از متخصصین کمک بگیرید
در خارج از کشور موسساتی تحت عنوان انجمن‌های اختلالات خوردن وجود دارد.
در این انجمن‌ها متخصصانی وجود دارند که به افراد در برابر عادات نامناسب غذایی مانند اعتیاد غذایی کمک می‌کنند. افراد می‌توانند به این مراکز مراجعه کنند و اختلالات غذایی خود را بهبود بخشند.
اگر بدنبال اصلاح عادات تغذیه ای خود هستید، به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید.
اگر فکر می‌کنید به غذا خوردن اعتیاد پیدا کرده‌اید، حتما از متخصص تغذیه کمک بگیرید. با این کار در کنار روش درمانی مناسب، با توصیه‌های تغذیه‌ای می‌توانید به مدیریت سلامت خود بپردازید.
محیط اطراف خود را اصلاح کنید
عوامل محیطی ممکن است اشتیاق به غذا خوردن را بیشتر کند.
این عوامل شامل شکل ظاهری غذاها، حواس بینایی و بویایی هستند. با مدیریت عوامل محیطی می‌توانید شرایط را هنگام اعتیاد غذایی به نفع خود تغییر دهید.
برخی نکاتی که در این راه می‌توانند شما را کمک کنند شامل موارد زیر می‌باشند:
مقادیر کافی غذا را برای وعده‌های غذایی تقسیم کنید. سپس باقیمانده غذا را دور از چشم خود نگه دارید.
هنگام صرف ناهار یا شام، به دور از میز سلف و بوفه غذا بنشینید.
سعی کنید در این هنگام به گفت و گو با دیگران بپردازید تا حواستان از غذاها پرت شود. با این کار به‌صورت ناخود آگاه غذاها از دسترس شما خارج می‌شوند و به پرخوری نمی‌پردازید.
مواد غذایی سالم را در معرض دید خود قرار دهید.
بر خلاف نکته‌ی قبل، می‌توانید مواد غذایی سالم مانند سبزیجات و میوه را جلوی چشمان خود بگذارید.
بدین ترتیب هنگام هوس به خوردن، از منابع غذایی سالم استفاده می‌کنید. در اینصورت هم ولع غذایی خود را پاسخ داده اید و هم از ورود مواد غذایی ناسالم به بدن خود جلوگیری کرده‌اید.
افزایش مصرف غذاهای کامل و سبزیجات غیر نشاسته‌ای نسبت به غذاهای کاملاً فرآوری شده
تغییرات کوچک، نتایج بزرگ را حاصل می‌شوند
شاید مقاومت در برابر رژیم‌هایی که نوید تغییرات سریع را می‌دهند، کمی سخت باشد. اما توجه کنید بیشتر افرادی که اقدام به کاهش وزن می‌کنند، آن وزن را در مدت حداقل ۵ سال بدست آورده‌اند.
بنابراین ایجاد تغییرات زود بازده کمی سخت و البته نسبتا مضر میباشد.
فردی که برای اصلاح عادات غذایی خود در جهت سلامتی یا مبارزه با اعتیاد غذایی اقدام می‌کند، باید با برنامه و با حوصله جلو رود.
بدنبال تغییرات تدریجی ولی پایدار باشید. این روش در مدیریت سلامتی خود بسیار مناسب‌تر میباشد.
قابل ذکر است که در کنار برنامه غذایی مناسب و معقول، ورزش را هم نیز فراموش نکنید.
این امر که ورزش برای سلامتی بسیار مهم است بر هیچکسی پوشیده نیست. انجام ورزش به‌صورت حداقل ۳ روز در هفته می‌تواند کمک شایانی به سلامتی انسان کند.
سخن پایانی
برخی از محققان اعتیاد غذایی را به عنوان یکی از عوامل اصلی چاقی در ایالات متحده می‌دانند.
همچنین آن‌ها عادت به پرخوری را به‌صورت رفتاری اعتیاد گونه تلقی می‌کنند که در اکثر افراد به‌صورت اعتیاد وار رخ می‌دهد.
با این حال اعتیاد به غذا همچنان موضوعی مورد بحث است. همچنین مطالعات، نتایجی هر چند غیر قطعی را در مورد واقعی بودن این پدیده ارائه می‌دهند.
برای بررسی مواد غذایی یا الگوی غذایی که منجر به اعتیاد غذایی شود، مطالعات دقیق‌تر و طولانی‌تری مورد احتیاج است.
همچنین نیاز به معیارهای کلینیکی و بالینی کاملاً مشخص برای تسهیل طبقه‌بندی مناسب علائم و تشخیص اعتیاد به غذا وجود دارد.
