لهجه داشتن یکی از بهترین اتفاقات در گویش کلامی است که بسیاری از ما ارزش آنرا نمی‌دانیم.
اغلب به دنبال راه‌های مدیریت لهجه هستیم و می‌خواهیم هر طور که شده، این گویش شیرین را پنهان کنیم.
باید بدانیم که در ارتباطات روزمره، لهجه داشتن اصلاً اتفاق بدی نیست؛ برعکس در گویندگی، خوانندگی، مجری‌گری و هنرهایی که با صحبت کردن سر و کار دارند، حتماً باید مدیریت لهجه صورت بگیرد.
کنترل لهجه یک توانایی است که نیازمند رعایت نکات ریز و مهم است. در این مقاله از متا راز، راه‌های مدیریت لهجه را بررسی کرده‌ایم.
چرا لهجه را مدیریت کنیم؟
بحث ما «فن بیان» است. یادگیری فن بیان به ما کمک می‌کند تا بدون نقص و شیوا صحبت کنیم.
فن بیان خوب باعث تاثیر گذاری بیشتر سخن بر مخاطب و بهبود سخنوری گوینده می‌شود. داشتن لهجه به طور کلی باعث مشکلات زیر خواهد شد:
پرت شدن حواس مخاطب به دلیل تفکر برای پیدا کردن آواها منطق با گویش خود
کاهش تاثیر گذاری کلام به دلیل تفاوت‌های آوایی با فرم استاندارد گویش
لهجه انواع مختلفی دارد و با توجه به اینکه کشور ما از نظر قومیت‌ها بسیار غنی است، گویش‌های متفاوتی در سراسر کشور جریان دارند.
لهجه‌ها برخی از آواها را به شکل خاص خود بیان می‌کنند؛
برای مثال در لهجه کُردی، آوای «و» متفاوت از گویش استاندارد فارسی ادا می‌شود.
البته لهجه فقط محدود به منطقه زندگی نمی‌شود؛ لهجه فردی نیز در این دسته بندی قرار می‌گیرد و عبارت است از شکل خاصی از گویش که مختص فرد است. برخی از شایع‌ترین لهجه‌های فردی:
لاتی صحبت کردن مثل: «داااش گلم چیجورااایی»
بی‌حال یا خسته صحبت کردن
شل یا کشیده صحبت کردن مثل: «بلهههه حق بااا شمااااست»
کدام لهجه بهتر است؟
ارزش گذاری بر لهجه‌ها یک بیرحمی است؛ چرا که هر کدام از آنها مشخصه جغرافیایی دارند و نشان از غنای فرهنگی کشور دارند.
بسیاری از مردم تصور دارند که لهجه تهرانی بهتر از سایر لهجه‌ها است؛
این در حالیست که همه لهجه دارند و هیچکس نمی‌تواند ادعا کند که در حالت عادی بدون لهجه صحبت می‌کند.
مقصود ما از مدیریت لهجه این است که بدون هیچگونه لهجه خاصی صحبت کنیم؛
دقیقاً مانند گویندگان و مجریان حرفه‌ای تلویزیون. این یک گویش رسمی و استاندارد است و تمام آواهای ما در این نوع سخنوری شیوا و رسا بیان می‌شود.
توجه به این نکات بسیار مهم است:
فن بیان جدای از ادا درآوردن است.
در ابتدای کار لازم است لهجه خود را پذیرفته و آنرا دوست بدارید.
تمرینات مدیریت لهجه را هر روز تکرار کنید.
این یک واقعیت است که نمی‌توانید لهجه خود را از بین ببرید.
تمرینات مدیریت لهجه
تمرین مستمر برای مدیریت لهجه بسیار اهمیت دارد؛ چرا که لهجه طی سالها بر ذهن شما نشسته و مدیریت آن نیازمند تمرین و تکرار مستمر و طولانی مدت است.
تمامی تمرینات مدیریتی را به طور مستمر انجام دهید تا عادت لهجه داشتن را کاملاً کنترل کنید. این تمرینات عبارتند از:
خوب گوش دهید
مهمترین دلیلی که باعث بهبود سخنوری و فن بیان ما می‌شود، خوب گوش دادن است. خوب گوش دادن به آواها باعث می‌شود تا فرمول و الگوریتم مناسب و کاملشان در ذهن شما نقش ببندد و تمرینات سخنوری شما راحت‌تر قابل انجام خواهند بود.
گویندگان حرفه‌ای بهترین فن بیان را دارند؛ بنابراین تا می‌توانید به آنها گوش دهید.
منظور از گوش دادن، تنها شنیدن آنها نیست؛ بلکه به طور دقیق و کامل، «خوب گوش دادن» را رعایت کنید. برای اینکار نیازمند هنر خوب گوش دادن خواهید بود.
صدایتان را ضبط کنید
برای کسی که فن بیان تمرین می‌کند، هیچ چیز مهم‌تر از ضبط صوت نیست.
برای بسیاری از افراد، شنیدن صدایشان غیرقابل تحمل است؛
عمده‌ی این احساس به نشنیدن صدای خودشان بر می‌گردد. هرچه بیشتر صدای خود را بشنوید، با آواهای کلامی‌تان آشنا خواهید شد.
برای اینکار یک متن مناسب انتخاب کنید؛ متن انتخابی شما می‌تواند ادبی باشد یا یک خاطره شیرین از خودتان.
البته لازم است فرم‌های مختلف متون را امتحان کنید اما برای شروع، یک متن آسان را برگزینید.
متن را با اعتماد به نفس کافی بخوانید و صدای خود را ضبط کنید. پس از اتمام، به صدای خود گوش داده و نقاط ضعف خود را تصحیح کنید.
فیلم ببینید
فیلم‌هایی که بازیگران حرفه‌ای در آن به ایفای نقش می‌پردازند، فن بیان بسیار خوبی دارند.
افرادی که علاقه بسیاری به دیدن فیلم دارند، می‌توانند هر روز فیلم ببینند و مدیریت لهجه خود را با علاقه انجام دهند.
البته خوب گوش دادن به آواهای فیلم بسیار مهم است؛
بنابراین نباید خیلی زیاد غرق داستان یا صحنه‌های فیلم شوید و ماموریت شما این است که فن بیان خود را بهتر کنید.
به صدای شخصیت‌های مختلف فیلم با سنین متفاوت گوش دهید و به دقت از آنها الگوریتم سازی کنید.
شمرده صحبت کنید
بسیاری از افرادی که می‌شناسیم، سریع و تند صحبت می‌کنند؛
اگر از آنها دلیل این کارشان را بپرسیم، اغلب بحث «عادت کردن» را پیش می‌کشند.
باید بدانیم که سریع صحبت کردن با فن بیان ارتباط معکوس دارد و باعث کاهش شیوایی و تاثیرگذاری کلام بر مخاطب می‌شود.
شمرده صحبت کردن یک توانایی بسیار خوب است که علاوه بر تقویت فن بیان، باعث بهبود وضعیت روانی و آرامش مخاطب و گوینده خواهد شد.
برخی از روش‌های کنترل سرعت صحبت کردن:
به آوای واژگان توجه بسیار کنید.
تمرکز خود را روی هر کلمه بگذارید؛ نه روی جملات یا منظورتان.
بلندی صدای خود را بالا و پایین ببرید و آزمایش کنید.
تنفس صحیح بین عبارات داشته باشید.
مکث کنید.
کلمات را سفت ادا کنید
یک ویژگی مهم در افرادی که فن بیان قوی دارند این است که کلمات را سفت و محکم ادا می‌کنند.
آوای واژگان در این مرحله بسیار اهمیت دارند؛ باید بدانید که هر حرف در زبان فارسی از چه آواهایی تشکیل شده و صامت و مصوت‌های آن از کدام نوع هستند.
هر کدام از این آواها، به شکلی خاص از گلو و دهان ادا می‌شوند و شناخت نحوه صحیح ادا کردن آنها به تئوری فن بیان بر می‌گردد.
به طور کلی لازم است کلمات را سفت و سخت، با اعتماد به نفس و شیوا بیان کنید.
زیاد صحبت کنید
زیاد صحبت کردن به این معنی نیست که پرحرفی کنید و حوصله دیگران را سر ببرید.
هر جایی که احساس کردید موقع صحبت کردن شماست، با اعتماد به نفس کافی سخن بگویید.
این کار باعث افزایش اعتماد به نفس و خجالت کشیدن شما در صحبت کردن می‌شود؛
علاوه بر این تمرینی است برای بهبود فن بیان و مدیریت لهجه شما.
اینکه در جمع صحبت کنید، با تنهایی شما متفاوت است و باعث گرفتن بازخورد در لحظه می‌شود.
البته توجه کنید که حین صحبت کردن، لهجه‌تان را مدیریت کنید نه پنهان.
کتاب را با صدای بلند بخوانید
کتاب خواندن یک ویژگی مهم برای افراد موفق در زمینه رشد فردی است.
وقتی کتاب می‌خوانید، واژه‌ها در ذهن شما نقش می‌بندند و دایره واژگان شما گسترده‌تر می‌شود.
اگر کتاب را با صدای بلند بخوانید و صدایتان را ضبط کنید، لهجه شما بسیار سریع مدیریت خواهد شد.
حتی می‌توانید برای چند نفر کتاب بخوانید و از آنها در مورد لهجه‌ای که دارید، نظرخواهی کنید.
حین کتاب خواندن به مدیریت لهجه توجه کافی را داشته باشید و هرگز به دنبال سریع خواندن و تمام کردن کتاب نباشید.
مطالعه رمان می‌تواند بسیار دلچسب باشد و شما را با احساسات نویسنده نیز آشنا کند.
