تیروئید کم کار یا هیپوتیروئیدی Hypothyroidism وقتی ایجاد می شود که غده تیروئید هورمون های کافی را برای رفع نیازهای بدن نمی تواند تولید کند و تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید را در جریان خون ترشح نمی کند.
غده تیروئید که غده کوچک پروانه ای شکل در قسمت جلوی گردن می باشد. و برای تولید انرژی بدن بسیار مهم هستند که این هورمون های تیروئید نحوه استفاده بدن از انرژی را می توانند کنترل کنند برای همین بر همه قسمت های بدن از جمله ضربان سازی قلب تاثیر مثبت دارند.
تیروئید کم کار عملکردهای بدن را کُند کرده و انرژی بدن را کم می کند.
به طور کلی می توان گفت کسی که احساس خستگی فزاینده، خُشکی پوست، افزایش وزن ناگهانی، یبوست یا مشکلات گواتر داشته باشد در چنین مواقعی پزشک برای این شخص آزمایش تیروئید کم کار را می نویسد.
در بخش سلامت متاراز با ما همراه شوید تا در مورد کم کاری تیروئید علتها و عوامل و درمان آن بیشتر بدانیم.
تیروئید کم کار
تیروئید کم کار را یک بیماری خاموش می دانند برخی اوقات افراد بدون دلیل دچار خستگی مداوم می شوند و برای انجام کارهای روزانه دچار اختلال شده و احساس خواب آلودگی دارند در چنین مواقعی اولین آزمایش می تواند کم کاری تیروئید باشد.
غده تیروئید که زیر سیب آدم قرار دارد با ترشح هورمون، سوخت و ساز بدن را تحت کنترل دارد.
وقتی این غده درست کار نکند یکی از بیماری هایی که رخ می دهد کم کاری تیروئید است گاهی اوقات حتی سالهای زیادی این بیماری با فرد همراه است اما حتی آزمایشات هم نمی توانند تشخیص درستی دهند.
علائم کم کاری تیروئید بسیار مبهم است برای همین گاهی اوقات پزشک برای تشخیص به مشکل بر می خورد.
منشاء کم کاری تیروئید در چه کسانی بیشتر وجود دارد
گاهی اوقات کم کاری تیروئید مربوط به عملکرد ناسالم سیستم ایمنی بدن می شود. آزمایش آنتی بادی می تواند عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن را تشخیص داده و نشان دهد که کم کاری تیروئید برای بیماری هاشیموتو (بیماری های خودایمنی) هست یا خیر.
در این بیماری سیستم ایمنی بدن به بافت های غده تیروئید حمله کرده و می توانند آنها را از بین ببرند و این غده را دچار کم کاری کنند.
این بسیار مهم است که برای درمان بیماری‌های تیروئید، ابتدا باید منشاء بیماری را متوجه شد و نباید علائم بیماری را با دارو سرکوب کرد.
برخی افراد هستند که بیشتر از بقیه در معرض کم کاری تیروئید قرار می گیرند:
کسانی که سابقه جراحی یا استفاده از ید رادیواکتیو برای درمان اختلالات تیروئید داشته اند.
کسانی که سابقه خانوادگی دارند.
کسانی که سابقه مشکل بزرگ شدن غده تیروئید را داشته اند.
کسانی که پرتودرمانی تیروئید کرده اند.
کسانی که سندرم ترنر دارند یعنی یک اختلال ژنتیکی که زنان را تحت تاثیر این بیماری قرار می دهد.
کسانی که اختلال مزمن گوارشی و سیستم ایمنی به نام سلیاک را دارند که سبب ایجاد آسیب به روده کوچک است.
کسانی که دچار خُشکی چشم و دهان می شوند که نام این بیماری سندرم شوگرن می باشد.
کسانی که دیابت نوع یک و یا نوع دو دارند
کسانی که بیماری خودایمنی مزمن دارند به نام لوپوس که باعث التهاب و درد در قسمت های مثل پوست، کلیه ها و قلب می شوند.
کم خونی بسیار شدید.
درمان کم کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید توسط جایگزینی هورمون‌هایی که تیروئید دیگر قادر به ساخت آنها نیست، درمان می‌شود این جایگزینی توسط قرص لووتیروکسین انجام می شود که مشابه هورمونی است که غده تیروئید سالم می سازد و پزشک آن را تجویز می کند.
پزشک معمولا ۶ تا ۸ هفته پس از شروع مصرف دارو، آزمایش خون می نویسد و در صورت نیاز دوز دارو را تغییر می دهد. هر بار که دوز دارو تنظیم می‌شود، آزمایش خون مجدد باید گرفته شود. پس از رسیدن به دوز مناسب، ارزیابی تیروئید با آزمایش خون هر ۶ ماه و سپس یک بار در سال توصیه می‌شود.
توجه داشته باشید هرگز نباید بدون مشورت پزشک، مصرف دارو را قطع کنید. مصرف بیش از حد این داروها نیز بدون مشورت با پزشک می‌تواند باعث اختلالات جدی، مانند مشکلات قلبی یا پوکی استخوان، شود.
۱ – درمان کم کاری تیروئید و مصرف پروتئین
باید در هر وعده غذایی از پروتئین استفاده کرد زیرا هورمون تیروئید برای انتقال به تمام بافت های بدن نیاز به پروتئین دارد. پروتئین به عملکرد طبیعی غده تیروئید کمک می کند.
کره مغزها، مغزها، محصولات دام بدون آنتی بیوتیک که ارگانیک هستند همچنین حبوبات پروتئین دارند.
۲ – درمان کم کاری تیروئید و رژیم غذایی مناسب
رژیم غذایی سالم بدون کافئین و قند یعنی بدون کربوهیدرات است. مصرف کربوهیدرات های فراوری شده نیز مانند آرد باید در رژیم غذایی کاهش یابند زیرا آنها نیز مانند قند در بدن عمل می کنند.
باید برای درمان کم کاری تیروئید از سبزیجات غیرنشاسته ای استفاده کرد و کربوهیدرات هایی که به غلات مربوط هستند را کم کرد.
۳ – درمان کم کاری تیروئید و حذف گلوتن
ترکیب مولکولی بافت تیروئید تقریبا به ترکیب گلوتن شبیه می باشد. در افرادی که مبتلا به هاشیموتو هستند، مصرف گلوتن ممکن است باعث افزایش حملات دستگاه ایمنی بدن به بافت تیروئید شود.
بنابراین برای درمان کم کاری تیروئید باید از مواد غذایی فاقد گلوتن استفاده کرد.
۴ – درمان کم کاری تیروئید و مصرف چربی سالم
کلسترول ماده سازنده مسیرهای هورمونی بدن می باشد و اگر به بدن به اندازه کافی چربی و کلسترول نرسد بدن دچار عدم تعادل هورمونی می شود.
با مصرف چربی های سالم و طبیعی همچون روغن حیوانی و روغن زیتون، تخم کتاب، آووکادو، کره مغزها و مغزها پنیر و ماست پر چرب بدون هورمون و آنتی بیوتیک، شیر نارگیل، می توانید در میزان هورمون های تیروئید بدن تعادل ایجاد کنید و به درمان کم کاری تیروئید بپردازید.
۵ – برخی مواد غذایی را استفاده نکنیم
تورم غده تیروئید را گواتر می نامیم دسته ای از مواد غذایی هستند که باعث ایجاد گواتر می شوند که به این مواد گواترزا یا گواتریژن می گویند. این مواد شامل انواع کلم مانند بروکسل و بروکلی و گل کلم هستند، شلغم، اسفناج، ارزن و هلو و شاهی آبی، بادام زمینی، تربچه و سویا.
البته شایان توجه است که مصرف این مواد به صورت پخته اشکالی ندارد زیرا پخت سبب می شود که مواد گواترزا غیرفعال شوند.
۶ – درمان کم کاری تیروئید با مواد مغذی
اگر میزان ریز مغذی‌ها و مواد معدنی در بدن کافی نباشد علائم کم کاری تیروئید تشدید می‌شود. مواد مغذی در درمان کم کاری تیروئید عبارتند از ویتامین D، ید، امگا۳، مس، روی، سلنیوم،ویتامین A و ویتامین B.
اغلب مردم دلیل کم کاری تیروئید را کمبود یُد است. اما پزشکان این را رد کرده و گفته اند اگر فرد به هاشیموتو مبتلا باشد و از مکمل‌های یُد استفاده کند مثل این است که به روی آتش بنزین می‌ریزد.
در نتیجه افراد مبتلا به هاشیموتو باید از مصرف مکمل‌های ید و نمک‌های ید‌دار خودداری کنند. منابع اصلی حاوی ید: سبزیجات و غذاهای دریایی هستند. منابع ثانوی هم عبارتند از تخم‌مرغ، اسفناج، مارچوبه، قارچ، دانه کنجد، لوبیا، کدو حلوایی، سیر، برگ چغندر.
سطح مناسب ویتامین D باید بین ۵۰-۸۰ نانوگرم/میلیلیتر باشد و اگر میزان این ویتامین زیر ۳۲ نانوگرم/میلیلیتر باشد در مسیرهای هورمونی اختلال ایجاد می‌شود.
امگا۳ موجود در ماهی، محصولات دام‌های علف‌خوار، دانه‌های گردو و کتان از اجزای سازنده‌ی هورمون‌ها برای کنترل عملکرد دستگاه ایمنی و رشد سلولی است.
امگا۳ برای عملکرد تیروئید مهم است و توانایی واکنش به هورمون‌های تیروئید را افزایش می‌دهد.
۷ – درمان کم کاری تیروئید با باکتری های مفید روده
در روده انسان باکتری های مفیدی با عنوان پروبیوتیک ها زندگی می کنند که تقریبا ۲۰٪ از عملکرد تیروئید به میزان کافی این باکتری‌ها در روده بستگی دارد.
بنابراین برای حفظ میزان این باکتری‌های مفید باید از مکمل‌های پروبیوتیک استفاده کرد.
۸ – درمان کم کاری تیروئید و استفاده از گلوتاتیون
گلوتاتیون را به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می شناسیم که مسئول تقویت سیستم ایمنی بدن است و علائم هاشیموتو را کاهش می دهد. گلوتاتیون بافت تیروئید را التیام می دهد و از آن نگهداری و محافظت می کند.
غذاهایی که دارای گلوتاتیون هستند شامل هلو، آووکادو، مارچوبه، کلم بروکلی، گریپ فروت، سیر، کدو، تخم مرغ خام و اسفناج هستند. ماده‌ی گیاهی موجود در کلم بروکلی، گل کلم و کلم (خوراکی‌های گواترزا) به افزایش ذخیره‌ی گلوتاتیون کمک می‌کند.
۹ – غذای کامل میل کنید
برای آنکه دچار تیروئید کم کار نشوید باید غذای کامل میل کنید. التهاب سیستمیک، پاسخ التهابی بدن به بعضی از عوامل بیماری‌زا هست. استفاده از موادغذایی فرآوری‌شده، یکی از عوامل ایجادکننده‌ی این نوع التهاب در بدن است.
اغلب التهاب‌های سیستمیک و بیماری‌های خودایمنی با یکدیگر در ارتباطند. کاهش استفاده از موادغذایی فرآوری‌شده از مبتلا شدن به این نوع التهاب و بروز بیماری‌های خودایمنی جلوگیری می‌کند.
۱۰ – حساسیت غذایی را شناسایی کنید
در بیماری هاشیموتو، سیستم ایمنی به غده‌ی تیروئید هجوم می آورد، حتی غذاهایی که باعث التهاب می‌شوند، در بدن به عنوان مهاجم شناخته شده و واکنش‌های خودایمنی را در بدن زیاد می کنند.
برای کاهش علائم بیماری‌های خودایمنی، حساسیت های غذایی را شناسی کنید و دیگر از آنها استفاده نکنید.
۱۱ – درمان کم کاری تیروئید و ایجاد آرامش
به جرات می توان گفت یکی از عوامل ایجاد تیروئید کم کار می تواند عدم آرامش و وجود استرس و اضطراب در زندگی روزانه باشد.
غده‌ی تیروئید بسیار حساس است و به عوامل استرس زا واکنش نشان می‌دهد. تمرینات آرام‌بخشی همچون مراقبه و مدیتیشن و یوگا و ایجاد تعادل در انرژی و بالا بردن سوخت و ساز بدن، علائم کم کاری تیروئید را به شدت پایین می آورد.
۱۲ – عملکرد غده آدرنال را مورد توجه قرار دهید
وقتی فعالیت غده آدرنال کاهش پیدا می کند بدن دچار سندروم خستگی آدرنال شده است بین تیروئید و غده آدرنال ارتباط نزدیکی وجود دارد برای همین در صورت کم کاری تیروئید این غده نیز باید بررسی شود.
۱۳ – از یقه محافظ تیروئید در دندانپزشکی استفاده کنید
برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مربوط به غده‌ی تیروئید، در مطب دندانپزشکی از یقه‌ی محافظ استفاده کنید زیرا تیروئید به اشعه حساس است و ممکن است که دچار اختلال شود.
۱۴ – مصرف منظم دارو برای درمان کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید جای نگرانی ندارد و یک بیماری قابل کنترل است.اما باید به طور منظم و مداوم دارو مصرف کنید تا میزان هورمون ها در بدن خود را تا پایان عمر عادی نگهدارید.
با مدیریت دقیق و قرار ملاقات های منظم با پزشک خود برای اطمینان از اینکه درمان شما به درستی کار می کند، می توانید یک زندگی عادی و سالم داشته باشید.
چه علائمی نشان دهنده کم کاری تیروئید است
کم کاری تیروئید به صورت کُند در بدن پیشرفت می کند برای همین ماهها یا حتی سالها ممکن است فرد با این بیماری همراه باشد اما خیلی دیر متوجه شود که دچار کم کاری تیروئید شده.
یکی از عوامل شایع خستگی مفرط است که البته همیشه هم دلیل خستگی کم کاری تیروئید نیست.
افزایش سطح کلسترول از عوارض کم کاری تیروئید است اگر در نتیجه آزمایشهای صورت گرفته کلسترول بالا گزارش شود، کم کاری تیروئید را باید پزشک بررسی کند.
در مواقعی بسیار اندکی کم کاری تیروئید بسیار شدید بوده و باعث ایجاد کمای مکس ادم می شود این بیماری فرم شدیدی از کم کاری تیروئید می باشد که عملکرد بدن را تا حد تهدید آمیزی کُند می کند و سریعا در چنین شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد.
کم کاری تیروئید در بارداری
کم کاری تیروئید در دوران بارداری می تواند سلامت مادر و جنین را تحت تاثیر خود قرار دهد و برای سلامت هر دو مضر است.
داروهای تیروئید به جلوگیری از بروز مشکلات کمک کرده، مصرف داروها را در زمان بارداری بی خطر هستند. حتی داروها در زمان بارداری دوز بالاتری دارند.
مصرف داروی لووتیروکسین در زمان بارداری بی‌خطر است و مادر باردار مبتلا به کـم‌کاری تیروئید نباید به هیچ وجه دارو را قطع کند. هر چهار هفته مادر باردار مبتلا به کم کاری تیروئید باید مورد بررسی قرار بگیرد.
بعد از این که مقدار مناسب لووتیروکسین در بارداری مشخص شد، زمان مراقبت‌ها را می‌توان تقریباً هر سه ماهه یک بار نمود.
مادران مبتلا به کم‌کاری تیروئید که در طی بارداری سطح هورمون‌های تیروئید خونشان با دقت تنظیم شده باشد و تحت نظر باشند فرزندان طبیعی و سالم خواهند داشت. دوباره بعد از زایمان مقدار دارو باید مجدداً مورد بررسی قرار بگیرد و دوز آن تغییر کند.
دلایل ایجاد کم کاری تیروئید
۱ – بیماری هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی و شایعترین علت کم‌کاری تیروئید است. به این شکل که سیستم ایمنی بدن به بافت تیروئید حمله کرده، در نتیجه تیروئید آسیب‌دیده و ملتهب می‌شود و نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون تیروئید بسازد و دچار کم کاری تیروئید و به ندرت پرکاری تیروئید می شود.
۲ – جراحی و خارج کردن قسمتی یا تمام غده تیروئید
۳ – کم کاری تیروئید مادرزادی
۴ – التهاب تیروئید
۵ – پرتودرمانی تیروئید
۶ – مصرف برخی از داروها
مشورت با پزشک در مورد کم کاری تیروئید
درست است که غده تیروئید از ید برای ساخت هورمون های تیروئید استفاده می کند اما بیماری هاشیموتو و انواع اختلالات خود ایمنی تیروئید باعث حساسیت به عوارض جانبی ید می شوند.
برای همین برای مصرف ید باید با مشورت پزشک این کار انجام شود.
پزشک به شما می گوید که چگونه به مصرف مکمل های حاوی ید بپردازید.
پزشک به شما می گوید که چه غذاهایی را می توانید استفاده کنید و چه مواد غذایی برایتان مضر است.
در مورد مصرف برخی شربت های ضرسرفه نیز اطلاعات می دهد زیرا ممکن است دارای ید باشند.
پزشک به مادر در هنگام بارداری اطلاعات در مورد مصرف ید می دهد.
جمعبندی
توجه داشته باشید که هر نوع خستگی یا سردی دست و پا یا اضافه وزن و علائم دیگر نمی توانند کم کاری تیروئید در شما باشند بلکه اگر دچار علائم تیروئید شدید باید سریعا به پزشک مراجعه کرده و آزمایشات لازم را دریافت کنید.
لزوما خستگی مفرط یا اضافه وزن نمی تواند به شما این اجازه را بدهد که بدون تجویز پزشک دارو مصرف کنید.
پزشک آزمایش می نویسد و در آزمایش خونی تیروئید، سطح خونی هورمون‌های TSH و T4 سنجیده می‌شود. در جواب آزمایش اگر سطح هورمون T4 کم و سطح هورمون TSH بالا باشد نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است.
