بیماری یبوست یکی از مشکلات گوارشی فوق‌العاده شایع به شمار می‌رود. دلایل متعددی سبب بروز بیماری یبوست در افراد می‌شود. سبک زندگی نادرست، رژیم غذایی ناسالم، مصرف داروهای خاص تنها بخشی از علل این بیماری هستند.
یبوست می‌تواند اثرات منفی متعددی بر کیفیت زندگی و سلامت روان و جسم افراد داشته باشد.
بیماری یبوست با علائم زیر مشخص می‌شود:
کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته
مشکل یا درد هنگام دفع مدفوع
احساس تخلیه ناکافی روده
راهکارهای خانگی و طبیعی فراوانی برای کمک به رفع یبوست وجود دارد. این روش‌ها توسط علم پزشکی تائید شده است.
در این مقاله از سایت متا راز به بررسی علل و درمان یبوست می‌پردازیم.
علل بیماری یبوست چیست؟
به‌طورکلی طیف گسترده‌ای از عوامل منجر به بروز بیماری یبوست می‌شود.
برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
جراحی
تغییرات هورمونی
بارداری و شیردهی
کم‌تحرکی و بی‌تحرکی
کمبود فیبر در رژیم غذایی
به تأخیر انداختن اجابت مزاج
بیماری‌های دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحریک‌پذیر
مصرف برخی از داروها مانند: داروهای ضدافسردگی، مکمل‌های آهن و مسکن‌ها
برای رفع یبوست آب فراوان بنوشید
کم‌آبی بدن به‌طور مرتب می‌تواند فرد را دچار بیماری یبوست کند. به‌منظور جلوگیری از این امر، نوشیدن آب کافی و هیدراته نگه‌داشتن بدن بسیار اهمیت دارد.
هنگام ابتلا به یبوست استفاده از آب گازدار توصیه‌شده است. برخی مطالعات نشان داده است که آب گازدار نسبت به آب معمولی در رفع یبوست نقش مؤثرتری دارد.
توجه داشته باشید که یک آب گازدار، فاقد هرگونه ماده شیرین‌کننده است. نوشابه‌های گازدار شیرین علاوه بر اثرات منفی که بر سلامتی می‌گذارند، ممکن است یبوست را بدتر کنند.
برخی از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر پس از مصرف نوشابه‌های گازدار علائم سخت‌تری را تجربه می‌کنند.
فیبر بیشتری بخورید
برای درمان یبوست پزشکان اغلب افزایش مصرف فیبر در وعده‌های غذایی را توصیه می‌کنند.
فیبرها حجم و قوام حرکات روده را افزایش می‌دهند و دفع مدفوع را آسان‌تر می‌کنند.
نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان داد که علائم ۷۷ درصد افراد مبتلا به بیماری یبوست مزمن پس از مصرف مکمل‌های حاوی فیبر کاهش یافت.
بااین‌حال برخی از مطالعات حاکی از بدتر شدن علائم با افزایش مصرف فیبر بود.
به‌طورکلی فیبرهای مختلف تأثیر متفاوتی بر هضم غذا دارند. این فیبرهای غذایی به دودسته تقسیم می‌شوند. فیبرهای نامحلول و فیبرهای محلول.
فیبرهای نامحلول که در سبوس گندم، سبزیجات و غلات کامل وجود دارد مدفوع را حجیم می‌کنند. همین امر به دفع سریع و راحت‌تر آن از سیستم گوارشی کمک می‌کند.
فیبرهای محلول در سبوس جو، آجیل‌ها و دانه‌های روغنی و انواع حبوبات وجود دارد. این مواد آب را جذب کرده و خمیری شبیه ژل تشکیل می‌دهند.
این نوع فیبر مدفوع را نرم کرده و قوام آن را بهبود می‌بخشد. فیبرهای محلول غیرقابل تخمیر نوعی از فیبرهای محلول هستند که برای درمان یبوست بهترین عملکرد را دارند.
اسفرزه سرشار از فیبر محلول غیرقابل تخمیر است. یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ نشان داد اسفرزه برای رفع بیماری یبوست ۴/۳ برابر مؤثرتر از سبوس گندم نامحلول است.
مصرف فیبرهای نامحلول در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر نتیجه عکس خواهد داشت و علائم را بدتر می‌کند.
مصرف برخی از فیبرهای محلول قابل تخمیر نیز ممکن است در درمان بیماری یبوست مؤثر نباشد. این فیبرها توسط باکتری‌های روده تخمیر شده و ظرفیت نگهداری آب را از دست می‌دهند.
برای کاهش و درمان یبوست مصرف ترکیبی فیبرهای محلول و نامحلول توصیه شده است. مقدار فیبر مصرفی در روز برای زنان ۲۵ گرم و برای مردان ۳۸ گرم می‌باشد.
بدن را در حالت آرامش قرار دهید
عدم امکان دفع مدفوع در صورت تمایل می‌تواند استرس‌زا باشد. تلاش کنید آرام باشید و بر روی مشکل تمرکز نکنید.
فشار آوردن و تلاش برای تحریک روده اوضاع را بدتر می‌کند. سعی کنید زانوها را بالاتر از نشیمنگاه قرار دهید.
به این منظور می‌توانید از سرویس‌های بهداشتی ایرانی استفاده کنید. این روش دفع مدفوع را آسان‌تر می‌کند.
ورزش کنید
مطالعات مختلف تأثیر مثبت ورزش بر بیماری یبوست را تائید کرده است.
بررسیها نشان می‌دهد که زندگی کم‌تحرک با افزایش خطر ابتلا به یبوست ارتباط دارد.
در افراد مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر، ورزشهای متوسط مانند پیاده‌روی سریع می‌تواند مشکلات گوارشی را بهبود بخشد.
با این‌حال ورزشهای شدید همچون دویدن علائم را برای برخی افراد بدتر می‌کند.
قهوه بنوشید
کافئین ماهیچه‌های دستگاه گوارش را تحریک می‌کند. مصرف قهوه و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین سبب رفع یبوست خواهد شد.
تحریک ماهیچه‌ای ناشی از مصرف کافئین بسیار قابل‌توجه‌تر از اثرات آب یا قهوه بدون کافئین است.
قهوه همچنین حاوی مقادیر کمی فیبر است که به بهبود تعادل باکتری‌های روده کمک می‌کند و سبب کاهش علائم یبوست می‌شود.
با این‌حال کافئین علائم سندرم روده تحریک‌پذیر را افزایش می‌دهد. این افراد می‌بایست کافئین را از رژیم غذایی خود حذف نمایند.
برگ سنا برای رفع یبوست شدید
برگ سنا یک ملین گیاهی بی‌خطر و مشهور است که به درمان بیماری یبوست کمک می‌کند.
این گیاه حاوی ترکیباتی به نام گلیکوزیدها است که سبب تحریک اعصاب روده و حرکت ماهیچه‌های آن می‌شود.
پزشکان معمولاً مصرف سنا را برای بزرگسالان بی‌خطر می‌دانند.
با این‌حال در صورت عدم رفع علائم یبوست پس از چند روز مصرف، بهتر است با پزشک خود مشورت نمایید.
مصرف این گیاه برای زنان باردار، مادران شیرده و افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده ممنوع است.
مصرف روغن دانه کتان را جدی بگیرید
روغن دانه کتان به‌خوبی در درمان بیماری یبوست مؤثر است.
از روغن دانه کتان می‌توانید در تهیه سالاد و پخت‌وپزاستفاده نمایید. مکمل و کپسول‌های حاوی این گیاه ارزشمند نیز در داروخانه‌ها موجود است.
پروبیوتیکها را فراموش نکنید پروبیوتیکها درواقع باکتری‌های مفید و زندهای هستند که در روده وجود دارند.
به دلیل عدم تعادل این باکتری‌ها در روده افراد مبتلا به یبوست، مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک توصیه می‌شود. مصرف پروبیوتیک سبب کاهش مشکلات گوارشی ناشی از یبوست میگردد.
بررسیها نشان می‌دهد این مواد با تولید اسید چرب به درمان یبوست کمک می‌کنند.
مصرف پروبیوتیکها به مدت دو هفته می‌تواند منجر به افزایش دفعات اجابت مزاج گردد.
ماست، سیر، پیاز، موز، تره‌فرنگی و نخود در دسترس ترین مواد غذایی حاوی پروبیتیک هستند.
درصورتی‌که به این مواد غذایی علاقه ندارید می‌توانید از مکمل‌های پروبیوتیک استفاده نمایید.
مکمل‌های منیزیم را امتحان کنید
سیترات منیزیم یکی از داروهایی است که در درمان خانگی بیماری یبوست کاربرد دارد.
این ماده مسهل را می‌توانید از داروخانه‌ها بدون نسخه تهیه کنید.
توجه کنید که مصرف مقادیر متوسط مکمل‌های منیزیم می‌تواند به رفع یبوست کمک کند. قبل از مصرف دوزهای بالاتر با پزشک مشورت نمایید.
آلو بخورید
از دیرباز آلو و آب‌آلو به‌عنوان داروی طبیعی بیماری یبوست شناخته‌شده‌اند.
آلو خشک دارای فیبر و سوربیتول است که یک الکل قندی طبیعی به شمار می‌رود و اثر ملین دارد.
به‌منظور رفع یبوست در روز ۲ بار آلو به مقدار ۵۰ گرم (معادل هفت عدد) مصرف شود. توجه کنید که افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر از مصرف آلو اجتناب کنند.
از مصرف لبنیات خودداری کنید
افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند و سیستم گوارش آن‌ها توانایی تحمل لاکتوز را ندارد نباید از لبنیات استفاده کنند.
این افراد با مصرف لبنیات دچار مشکلات گوارشی مانند یبوست می‌شوند. این مسئله شامل کودکان و بزرگسالان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز نیز میگردد.
برای تشخیص اینکه آیا به بیماری عدم تحمل لاکتوز مبتلا هستید یا خیر، به پزشک مراجعه نمایید.
پزشک ممکن است توصیه کند که برای مدت کوتاهی لبنیات را قطع کنید تا دریابید علائم بهبود می‌یابند یا خیر.
در این مدت برای جذب کلسیم موردنیاز بدن باید از مواد غذایی جایگزین مانند کلم و بادام استفاده نمایید.
یوگا برای درمان یبوست
ورزش یوگا علاوه بر کاهش استرس شدید و تخلیه انرژی منفی بدن، به درمان بیماری یبوست کمک می‌کند. در ادامه ۴حرکت برای رفع این مشکل گوارشی بررسی‌شده است.
حرکت کبرا: به شکم دراز بکشید. کف هر دودست را کنار صورت قرار دهید. یک‌دم بگیرید و سر و گردن را از زمین بلند کنید. با یک بازدم به حالت قبل برگردید. این حرکت را سه بار انجام دهید.
حرکت پاوان موکت آسانا: به کمر دراز بکشید. یک پا را به سمت داخل شکم خم‌کنید، با دست دور زانو را بگیرید. با یک‌دم سر را بلند و چانه را به سمت زانو نزدیک کنید.
پس از یک بازدم حرکت را رها کنید. همین حرکت را برای پای دیگر تکرار نمایید. درنهایت هر دو زانو را خم و چانه را به حدفاصل دو زانو نزدیک کنید.
حرکت بچه: ابتدا دو زانو بنشینید، به‌طوری‌که پاشنه‌های پا رو به بیرون باشد سپس پیشانی را روی زمین قرار دهید.
در این حالت دست‌ها را روی زمین در بالای سر کشش دهید سپس دست‌ها را کنار بدن قرار دهید. در این مرحله باید کف دست رو به سقف باشد و به‌آرامی نفس بکشید.
حرکت سگ رو به پایین: به‌صورت ۴ دست‌وپا بنشینید. آرنج دستان خود را کشیده و قسمت بالای کمر بین دو شانه را آزاد کنید.
زانوها را بالا آورده و در این حالت پشت خود را از لگن خاصره به سمت عقب بکشید.
در این مرحله بازوها و کمر شما در یک خط قرار می‌گیرند. پاها را بکشید و سر خود را بین ۲ بازو قرار دهید.
هنگامی‌که پا و کمر در وضعیت صحیح قرار گرفتند بازوها را بکشید.
در این حالت بدون اینکه قفسه سینه شما پایین بروید سعی کنید نفس بکشید. برای انجام این حرکت تا جایی که می‌توانید کمر خود را کشش دهید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر روش‌های خانگی را امتحان کردید و نتیجه نگرفتید، ممکن است یبوست شما به دلیل وجود یک بیماری زمینه‌ای باشد. درصورتی‌که علائم زیر را داشتید به پزشک مراجعه کنید.
وجود خون در مدفوع
احساس خستگی مکرر
کاهش وزن غیرمنتظره
تورم شکم برای مدت طولانی
کلام آخر
بیماری یبوست یکی از شایع‌ترین و اذیت کننده ترین مشکلات گوارشی به شمار می‌رود به همین دلیل در صدد رفع یبوست خود باشید.
این بیماری دلایل متعددی دارد؛ بااین‌حال مصرف داروهای خانگی و روش‌های طبیعی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
در صورت تداوم یبوست حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا علت را مشخص کند و درمان مؤثری ارائه دهد.
