درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic ovary syndrome) که به‌اختصار PCO نامیده می‌شود نوعی اختلال سیستم غدد درون‌ریز است.
در این اختلال کیسه‌های کوچک پر از مایع درون تخمدان زنان در سنین باروری ایجاد می‌شود.
از علائم شایع آن می‌توان به تغییر در چرخه قاعدگی و رشد موی زائد اشاره کرد.
این بیماری که علت مشخصی ندارد، در صورت عدم درمان می‌تواند موجب ناباروری زنان گردد. ازاین‌رو تشخیص و درمان به‌موقع آن بسیار توصیه‌شده است.
در این مقاله به بررسی و همچنین چگونگی درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک میپردازیم با ما در متا راز همراه باشید.

حقایقی درباره سندرم تخمدان پلی کیستیک

تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز هورمونی است. ۸ تا ۲۸ درصد زنان بدون داشتن هیچ‌گونه علائم تشخیصی مبتلا به PCO هستند.
تخمدان پلی کیستیک پیشرفته، می‌تواند منجر به مقاومت بدن به انسولین، دیابت نوع ۲، کلسترول و بیماری‌های قلبی در فرد شود.
بیش از نیمی از زنان مبتلا به PCO قبل از ۴۰ سالگی دچار بیماری دیابت نوع ۲ می‌شوند.
به‌طور میانگین، حدود ۷۰ درصد مشکلات باروری ناشی از تخمک‌گذاری، مربوط سندرم تخمدان پلی کیستیک است.

تخمدان پلی کیستیک (PCO) چیست؟

زمانی که در تخمدان یک زن بالغ کیست‌های کوچک پر از مایع رشد کند، فرد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCO) خواهد شد.
این کیست‌ها به‌خودی‌خود خطرناک نیستند. با این‌حال وجودشان منجر به عدم تعادل در سطح هورمون‌ها می‌گردد.
ناهنجاری چرخه قاعدگی، افزایش سطح آندروژن، رشد موی زائد، آکنه و چاقی از عوارض ناشی از PCO کنترل نشده است.
علاوه بر این، PCO با جلوگیری از فرآیند تخمک‌گذاری شایع‌ترین علت ناباروری در میان زنان می‌باشد.

در زنان بارداری که سابقه PCO داشته‌اند، سقط‌جنین، دیابت بارداری و زایمان زودرس دور از انتظار نخواهد بود.
در حال حاضر، هیچ علت شناخته‌شده‌ای برای PCO وجود ندارد. بااین‌حال، از تأثیر ژنتیک و انسولین اضافی در خون نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.

ژنتیک، انسولین اضافی و تخمدان پلی کیستیک

تحقیقات نشان می‌دهد که سندرم تخمدان پلی کیستیک یک بیماری ژنتیکی است.
افرادی که مادر یا خواهر مبتلا به PCO دارند، بیش از دیگر زنان به این سندرم دچار می‌شوند. در حقیقت ژنتیک اصلی‌ترین عامل ابتلا به PCO است.
قند، منبع اصلی انرژی بدن می‌باشد. لوزالمعده با ترشح هورمون انسولین این وظیفه خطیر را به عهده دارد.
بدن فردی که نسبت به انسولین مقاوم است، قادر به استفاده مؤثر از این هورمون نخواهد بود. ازاین‌رو، انسولین اضافی در خون فرد باقی می‌ماند.
هورمون انسولین اضافی می‌تواند بر تولید آندروژن و درنهایت توانایی تخمک‌گذاری یک زن بالغ تأثیرگذار باشد.

خطرات مرتبط با سلامتی

فرد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در معرض بیماری‌های مختلفی قرار دارد. ازجمله:
چاقی
ناباروری
آپنه خواب
سقط‌ جنین
کلسترول بالا
دیابت نوع ۲
حملات قلبی
دیابت بارداری
فشارخون بالا
سرطان آندومتر
افسردگی و اضطراب
خونریزی غیرطبیعی رحم
بیماری کبدی همچون کبد چرب

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک

علاوه بر رشد کیست در تخمدان‌ها، علائم دیگری برای سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دارد. شامل:
درد لگن
ناباروری
فشارخون
کلسترول بالا
قاعدگی نامنظم
سطح استرس بالا
سطح آندروژن بالا
کاهش میل جنسی
خستگی و بی‌حالی
ریزش مو با الگوی مردانه
هیرسوتیسم (رشد موی زائد)
آکنه، پوست چرب و شوره سر

آزمایش‌های تشخیصی

هیچ آزمایشی به‌تنهایی نمی‌تواند ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک را تأیید کند.
به‌منظور تشخیص PCO، انجام آزمایش خون، معاینه فیزیکی، سونوگرافی لگن جهت بررسی رحم و تخمدان توسط پزشک لازم است.
انجمن متخصصان زنان آمریکا داشتن حداقل ۳ علامت از علائم نام‌برده را ابتلا قطعی به PCO بیان می‌کنند.

درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک

متأسفانه هیچ درمانی برای سندروم تخمدان پلی کیستیک در جهان شناسایی نشده است.
هرآن چه تاکنون مطرح‌شده، در جهت کاهش و کنترل علائم ناشی از PCO است.

درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک با داروها

پزشکان متخصص زنان متناسب با نتایج آزمایش‌های هر فرد داروهایی در جهت کنترل این بیماری تجویز می‌کنند.
توجه داشته باشید که هیچ دارویی بدون مشورت و نظارت پزشک خود مصرف نکنید.
استفاده خودسرانه از قرص‌های هورمونی مشکلات شدیدی را برای فرد در پی خواهد داشت.
قرص‌های ضدبارداری: این روش می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها و منظم شدن چرخه قاعدگی کمک شایانی کند.
داروهای دیابت: در صورت لزوم به کنترل دیابت کمک خواهد کرد.
داروهای باروری: این داروها درصورتی‌که فرد تمایل به بارداری داشته باشد برای او تجویز می‌شود.
برخی از این داروها شامل کلومیفن، متفورمین، گنادوتروپینهای تزریقی و لتروزول است.
درمان‌های باروری: لقاح آزمایشگاهی (IVF).
نکته) برای درمان هیرسوتیسم، لیزر موهای زائد، الکترولیز و مصرف ویتامین‌ها توصیه می‌شود.

راه‌های درمانی کنترل‌کننده تخمدان پلی کیستیک توسط جراحی

حفاری تخمدان: سوراخ‌های ریزی که در تخمدان ایجاد می‌شود می‌تواند سطح آندروژن تولیدشده را کاهش دهد.
اوفورکتومی: با جراحی یک یا هر دو تخمدان برداشته می‌شود.
هیسترکتومی: این عمل برداشتن کامل یا بخشی از رحم را شامل می‌شود.
آسپیراسیون: مایعات از کیست‌ها خارج می‌شود.

درمان‌های خانگی سندروم تخمدان پلی کیستیک

PCO هیچ درمانی ندارد، بااین‌حال با تغییر سبک زندگی می‌توان برخی از علائم را تسکین داد.
در ادامه چند راهکار ساده برای کنترل علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک بیان‌شده است.
انجام ورزش هوازی ۳ بار در هفته، هر بار به مدت ۳۰ دقیقه بسیاری از علائم PCO را کاهش می‌دهد.
سیگار نکشیدن، زیرا باعث افزایش سطح آندروژن و خطر بیماری‌های قلبی می‌شود.
داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات.
حفظ وزن سالم، برای کاهش سطح آندروژن و کاهش خطر بیماری هایی مانند دیابت و بیماری های قلبی.

تغذیه و تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک را می‌توان با داشتن یک برنامه غذایی سالم کنترل کرد.
به‌طورکلی یک رژیم غذایی سالم برای افراد مبتلا به PCO شامل موارد زیر است:
شکلات تلخ
روغن‌ زیتون و روغن کنجد
مواد غذایی طبیعی و فرآوری نشده
انواع حبوبات همچون عدس و لوبیا
ماهی‌های چرب همچون سالمون، تن، ساردین
انواع آجیل همچون دانه کنجد، گردو، پسته، بادام
انواع کلم و سبزیجات با برگ سبز تیره همچون اسفناج
میوه‌های قرمز مانند انگور قرمز، بلوبری، توت سیاه، گیلاس و آلبالو
با توجه به مواد غذایی اشاره‌شده، پزشکان ۳ رژیم غذایی سالم برای افراد مبتلا به PCO پیشنهاد می‌کنند.
رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین: بدن، مواد غذایی که دارای گلیسمی پایینی هستند را با سرعت بیشتری هضم می‌کند.

در این حالت انسولین به مقدار زیاد در بدن تولید نمی‌شود.
این مواد غذایی شامل غلات کامل، حبوبات، آجیل، دانه‌های روغنی، میوه‌ها، سبزیجات است.
این رژیم غذایی متابولیسم انسولین را بهبود بخشیده و سطح کلسترول خون را پایین می‌آورند.
رژیم غذایی ضدالتهاب: مواد غذایی ضدالتهاب می‌تواند علائمی همچون خستگی ناشی از تنبلی تخمدان را کاهش دهد.
این مواد غذایی شامل انواع توت، ماهی‌های چرب، سبزیجات با برگ سبز تیره و روغن زیتون طبیعی می‌باشد.
رژیم DASH: پزشکان به‌منظور کاهش بیماری‌های قلبی و فشارخون، رژیم غذایی DASH را توصیه می‌کنند.
این رژیم می‌تواند برای افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیار مفید باشد.
رژیم غذایی DASH شامل ماهی، مرغ، میوه‌ها، سبزیجات، غلات سبوس‌دار و محصولات لبنی کم‌چرب است.
مصرف مواد قندی و چربی‌های اشباع در این رژیم ممنوع است.

مواد غذایی که باید از مصرف آن‌ها اجتناب کرد

به‌طورکلی، افرادی که به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند باید از مصرف مواد غذایی ناسالم اجتناب کنند.
این خوراکی‌های خوشمزه و البته مضر شامل:
روغن‌های با چربی اشباع
گوشت قرمز: گوشت گوساله
کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده: شیرینی و نان سفید
گوشت‌های فرآوری شده: سوسیس، کالباس، همبرگر
نوشیدنی‌های قندی: انواع نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، آبمیوه‌های صنعتی

تغییر در سبک زندگی و تخمدان پلی کیستیک

تغییر سبک زندگی می‌تواند به افراد مبتلا به PCO برای کنترل علائم کمک کند.
تحقیقات نشان داده است که ترکیب رژیم غذایی مناسب همراه با انجام ورزش می‌تواند به مزایای زیر منجر شود:
کاهش وزن
چرخه قاعدگی منظم
بهبود متابولیسم انسولین
کاهش سطح کلسترول خون
کاهش سطح هورمون مردانه و هیرسوتیسم
همچنین مطالعات نشان داده است که استراتژی‌های رفتاری می‌تواند به زنان در دستیابی به مدیریت علائم PCO کمک می‌کنند.
این روش‌ها شامل موارد زیر است:
خواب کافی
کاهش استرس
اختصاص زمان برای مدیتیشن و آرامش
حضور در جمع دوستان و دوری از تنهایی
انجام ورزش‌هایی مانند یوگا، پیلاتس و ایروبیک
کمک گرفتن از مشاوره‌های روانشناسی و خانواده

کلام آخر

دلایل بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک تاکنون مشخص نشده است. تشخیص به‌موقع می‌تواند به تسکین علائم و کاهش خطر عوارض شایع کمک کند.
در صورت داشتن علائم PCO حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
داشتن سبک زندگی سالم نه‌تنها علائم این بیماری را کاهش می‌دهد بلکه سبب بهبود شیوه زندگی و افزایش طول عمر نیز می‌گردد.

منبع محتوا:

hopkinsmedicine