برنامه ریزی درسی یکی از اصلی ترین عوامل اصلی موفقیت دانش آموزان و دانشجویان است
با آغاز تابستان و تعطیل شدن مدارس، درس خواندن هم تعطیل میشود.
با این وجود برای کسانی که متقاضی شرکت در کنکور، آزمون‌های استخدامی و زبانهای خارجی هستند، تابستان فرصت بسیار مغتنمی خواهد بود.
در این مقاله با ترفندهای ساده و کاربردی برای یک برنامه‌ریزی درسی و تحصیلی مؤثر آشنا خواهیم شد.
برای داشتن یک برنامه‌ریزی صحیح، توجه به چند نکته ضروری است.
تنظیم کردن برنامه
برنامه‌ریزی با در نظر گرفتن ویژگی‌های شخصیتی
دنبال کردن برنامه
در ادمه به بررسی هرمورد به صورت جزئی میپردازیم.
۱-قدم اول برنامه ریزی درسی تعیین هدف است
اگر هدف شما مشخص باشد، ایجاد و مدیریت برنامه برایتان آسان‌تر خواهد بود.
این شیوه به شما کمک می‌کند تا مواردی را که نیاز به تمرکز بیشتر دارید از قبل مشخص کنید.
اهداف کوتاه‌مدت می‌تواند شامل آماده شدن برای یک آزمون یا سمینار در طی یک هفته باشد.
برای انجام دادن چنین پروژه‌هایی وظایف خود را برای روزهای هفته تعیین نمایید.
اهداف بلندمدت شامل گرفتن بورسیه تحصیلی، انتخاب دانشگاهی خاص یا قبولی در یک آزمون استخدامی میشود.
برای این دسته از اهداف، وظایف خود را برای هفته‌ها و ماه‌های پیش رو از قبل مشخص کنید.
این شیوه به شما کمک می‌کند تا مدیریت زمان بهتری داشته باشید.
سعی کنید برای رسیدن به اهدافتان زمان دقیقی تعیین کنید. تاریخ سررسید این اهداف را بنویسید.
برای مثال تاریخ برگزاری کنکور یا آزمون استخدامی را یادداشت کنید و جلوی دید خود قرار دهید.
۲-درس‌هایی را که باید بخوانید فهرست کنید
اولین قدم در یک برنامه‌ریزی درسی، فهرست کردن درس‌ها و موضوعاتی است که باید مطالعه کنید.
تمام تکالیف و مسئولیت‌های خود را روی یک برگه بنویسید تا درک بهتری ازآنچه باید انجام دهید داشته باشید.
دراین بین ممکن است کارهایی که باید برای یک درس انجام دهید از هفته‌ای به هفته‌ی دیگر متفاوت باشد.
نگران نباشید. به‌مرورزمان متوجه خواهید شد که برای هر درس چقدر زمان نیاز دارید. برای مطالعه درس‌هایتان به نکات زیر توجه داشته باشید:
زمان مشخصی برای درس خواندن در نظیر بگیرید.
زمان مشخصی برای مرور یادداشت‌های خود در نظر داشته باشید.
سعی کنید برای درس‌های مختلف جزوه تهیه کنید. این ترفند برای صرفه‌جویی در زمان بسیار مؤثر خواهد بود.
۳-فهرست خود را اولویت بندی کنید
پس از ایجاد فهرست و تعیین زمان لازم برای هر درس، باید اولویتهای فهرست را تعیین نمایید.
با مشخص کردن اهمیت هر درس، میزان اولویت آن معین میشود. برای انجام این کار در کنار هر درس یک عدد بنویسید.
به‌طور قراردادی، عدد ۱۰ را به مهمترین و عدد ۱ را به کم‌اهمیت‌ترین اختصاص دهید.
برای تعیین اولویت میزان دشواری و حجم مطالب هر درس را در نظر داشته باشید.
۴-زمان هفتگی را بخش‌بندی کنید
قبل از هر چیزی باید زمان موجود در طول هفته را برای مطالعه بخش‌بندی کنید.
پس از آن می‌توانید هر بخش را به یک درس اختصاص دهید.
هدف از ایجاد یک برنامه‌ی مطالعه این است که هرروز سر ساعت مشخصی درس بخوانید.
این شیوه کمک می‌کند برنامه‌ای داشته باشید که هرروز بتوانید بدون نیاز به یادآوری آن را انجام دهید.
این نظم ایجادشده به‌سرعت به یک عادت مفید برای مطالعه تبدیل میشود.
توجه کنید که آیا روزها یا ساعت‌هایی در هفته وجود دارد که بتوانید به‌طور کامل به مطالعه اختصاص دهید.
مثلاً مشخص میشود روزهای سه‌شنبه و پنج‌شنبه بین ساعت ۳ تا ۴ بعدازظهر زمان آزاد دارید.
در صورت امکان سعی کنید برای این زمان برنامه‌ریزی کنید. زیرا یک برنامه منظم کمک می‌کند به‌سرعت به یک چارچوب ذهنی برای درس خواندن دست‌یابید.
مطالعه خود را به بازه‌های ۳۰ تا ۴۰ دقیقه‌ای محدود کنید. در صورت داشتن آزمون مهم می‌توانید از یک تقویم شمارش معکوس استفاده نمایید.
۵-برای فعالیت‌های دیگر زمان اختصاص دهید
هم‌زمان با برنامه‌ریزی برای خواندن درس، باید زمانی را برای گذراندن وقت با خانواده، دوستان و استراحت در نظر بگیرید.
درصورتی‌که بین زندگی شخصی و تحصیلی خود تعادل برقرار نکنید، نمی‌توانید موفق شوید.
سعی کنید برای رویدادهایی که نمی‌توانید به زمان دیگری موکول کنید، وقت بگذارید. مثلاً تولد مادر یا نوبت مراجعه به پزشک.
تلاش کنید زمانی را به ورزش، استراحت و خواب کافی اختصاص دهید. به یاد داشته باشید ذهن سالم در بدن سالم است.
۶-برنامه خود را پر کنید
پس از تعیین زمان مشخص در برنامه تحصیلی شروع به پر کردن برنامه خود کنید.
درس یا موضوعی را که می‌خواهید در هر بازه مطالعه کنید درون بخش‌های مشخص‌شده از برنامه بنویسید.
این ترفند به شما کمک می‌کند تا طبق برنامه پیش بروید و میزان پیشرفت خود را بررسی کنید.
سعی کنید کتاب و جزوه‌های هر ساعت را از قبل آماده کنید تا زمانتان صرف پیدا کردن آن‌ها نشود.
تا قبل از اینکه روال کار را یاد بگیرید فقط کافی است برای هفته بعد برنامه‌ریزی کنید.
در این برنامه امتحانات نزدیک و درس‌هایی که در آن‌ها ضعیف هستید را در اولویت قرار دهید.
برنامه‌ریزی با در نظر گرفتن ویژگی‌های شخصیتی
۱-برنامه فعلی خود را ارزیابی کنید
اولین قدم در برنامه‌ریزی، ارزیابی دقیق برنامه‌ی فعلی و نحوه استفاده از زمان است.
ارزیابی برنامه فعلی این فرصت را به شما می‌دهد تا دقیق‌تر به نحوه مدیریت زمان خود نگاه کنید و بازدهی بیشتری داشته باشید.
برای ارزیابی برنامه خود به موارد زیر دقت کنید.
مشخص کنید در حال حاضر چند ساعت در هفته درس می‌خوانید.
مشخص کنید در حال حاضر چند ساعت در هفته به سرگرمی و تفریح اختصاص می‌دهید.
توجه کنید که چه کارهایی را می‌توان حذف کرد.
اگر شاغل هستید، برنامه مطالعه را مطابق با ساعت کاری خود تنظیم کنید.
۲-سبک یادگیری خود را در نظر بگیرید
دانستن چگونه گذراندن وقت یکی از مهمترین قسمت‌های ایجاد یک جدول زمان‌بندی است.
بااین‌حال باید نحوه واقعی مطالعه و یادگیری خود را در نظر داشته باشید.
این موضوع کمک می‌کند تا دریابید آیا می‌توان بعضی از کارها را باهم انجام داد یا خیر.
از سویی دیگر به کمک این شیوه می‌توانید از وقت آزاد خود به بهترین نحو استفاده کنید.
آیا با گوش دادن یاد می‌گیرید؟ در این صورت می‌توانید هنگام ورزش یا رانندگی از پادکست‌ها و جلسات ضبط شده استفاده کنید.
آیا با دیدن یاد می‌گیرید؟ در این صورت سعی کنید از فیلم‌های آموزشی استفاده کنید.
۳-خلق و خوی خود را در نظر بگیرید
اگر به برنامه خود پایبند نباشید، حتی اگر این برنامه بی‌نقص و کامل باشد، موفقیت چندانی به دست نمی آورید.
بنابراین اندکی وقت بگذارید و شخصیت و خلق‌وخوی کاری خود را بررسی نمایید.
بعد از انجام این کار، برنامه را متناسب با نحوه عملکرد خویش تنظیم کنید.
اگر به‌راحتی حواستان پرت میشود، این موضوع را در نظر بگیرید و در برنامه خود را لحاظ کنید.
اگر فکر می‌کنید فرد اهمال‌کاری هستید و کارها را تا موعد مقرر عقب می‌اندازید، زمان اضافی برای این مسئله در نظر بگیرید.
این ترفند باعث میشود تا مهلت انجام هیچ کاری را از دست ندهید.
درصورتی‌که فرد متعهدی هستید، برنامه را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که کارها زودتر تمام شوند.
مثلاً قسمتی اضافی با عنوان پاداش در برنامه تعیین کنید و آن را به کاری که دوست دارید اختصاص دهید.
دنبال کردن برنامه
۱-از وقت‌های استراحت خود نهایت استفاده را ببرید
یکی از چالش‌های بزرگ در پیروی از برنامه این است که دائماً تمایل به رها کردن آن دارید.
دوست دارید استراحت کنید و به‌جای یک چالش طولانی و سخت، تفریح کنید. ازاین‌رو باید تلاش کنید در برابر وسوسه‌ها مقاومت نمایید.
اگر از زمانی که برای تفریح اختصاص می‌دهید به‌خوبی استفاده کنید هرگز تمایل به رها کردن چالش نخواهید داشت.
سعی کنید در وقت آزاد حتماً کمی از خانه بیرون بروید. یک پیاده‌روی ساده ذهن شما را به‌خوبی ریکاوری خواهد کرد.
۲-هنگام مطالعه زمان کوتاهی را به استراحت اختصاص دهید
بین بازه‌های زمانی مطالعه، یک استراحت کوتاه داشته باشید.
البته این کار می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. یکی از نکته‌های مهم در برنامه‌ریزی این است که برنامه را دقیق دنبال کنید.
سعی کنید زمانی بیش ازآنچه مشخص کرده‌اید، صرف استراحت نکنید.
بین بازه‌های مشخص حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه استراحت نمایید. برای تنظیم این زمان می‌توانید از یادآور تلفن همراه خود استفاده کنید.
این زمان را صرف انجام چند حرکت کششی ساده، نوشیدن یک فنجان قهوه یا گوش‌دادن به موسیقی کنید. سعی کنید عوامل حواس‌پرتی را از خود دور نگه‌دارید.
۳-به برنامه خود پایبند باشید
یک قانون بی‌قیدوشرط برای عملی شدن برنامه‌ها این است که بدان پایبند باشید.
در صورت عدم پایبندی، برنامه‌ریزی هیچ فایده‌ای ندارد. سعی کنید به‌طور منظم تقویم و برنامه‌های خود را بررسی کنید.
هنگامی‌که یک روتین برای خود ایجاد می‌کنید، ذهنتان بعضی از کارها را باهم ارتباط می‌دهد. مثلاً باز کردن کتاب یا نشستن پشت میز را به درس خواندن ارتباط می‌دهد.
می‌توانید برای شروع و خاتمه هر بازه مطالعه از یادآور تلفن همراه خود استفاده کنید. این شیوه سبب میشود راحت‌تر به برنامه خود پایبند باشید.
۴-درباره برنامه خود با دیگران صحبت کنید
گاهی به دلیل مشغله‌هایی که دیگران برای شما ایجاد می‌کنند رعایت و عمل به برنامه سخت میشود.
برای پیشگیری از این مسئله درباره برنامه خود از قبل با آن‌ها صحبت کنید.
می‌توانید یک نسخه از برنامه خود را روی درب یخچال بچسبانید تا همه اعضای خانواده از برنامه شما مطلع باشند.
اگر شخصی برنامه‌ای تنظیم کرده که با روتین شما تداخل دارد، از او خواهش کنید برنامه‌اش را به زمان دیگری موکول کند.
کلام آخر
مطالعه و خواندن درس‌ها پیش‌شرط مهم موفقیت تحصیلی است.
اما گاهی پیدا کردن زمان کافی برای مطالعه‌ی همه‌ی موضوعاتی که باید یاد بگیرید سخت است.
یکی از راه‌های اطمینان از موفقیت تحصیلی داشتن یک برنامه‌ی کامل و منسجم برای مطالعه است.
ممکن است تنظیم یک برنامه‌ی مطالعه سخت‌تر از آن باشد که به نظر می‌رسد.
برای انجام این کار نه‌تنها باید برای مطالعه‌ی درس‌ها اولویت‌بندی داشته باشید بلکه باید برای مسئولیت‌های دیگر نیز زمان پیداکنید.
البته باکمی فکر و تلاش، مشکل زیادی برای تهیه‌ی برنامه و رسیدن به اهداف خودت نخواهید داشت.
