ما در تمام زندگی در موقعیت‌‌هایی قرار می‌گیریم که نیاز به تصمیم گیری داریم؛ از تصمیمات ساده ای مانند انتخاب وسیله نقلیه برای رسیدن به محیط کار تا تصمیمات مهمی مانند ازدواج، سرمایه‌گذاری و … .
شاید به دلیل گزینه‌های متعدد برخی موارد دچار شک و تردید شویم و تصمیم گیری را عقب بیاندازیم یا کلا از تصمیم گیری طفره رویم. حتی گاهی پیش می‌آید که با عدم بررسی درست موضوعات اشتباه ترین تصمیم ممکن را می‌گیریم.
از طرفی ﺑﺴﻴﺎری از صاحب نظران ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻧﻮن اﺻﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ را ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ.
در واﻗﻊ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻔﻲ ﭼﻮن هدف گذاری و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی، ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﻛﻨﺘﺮل را ﭼﻴﺰی ﺟﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ.
در ﻋﻠﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ اﺧﺬ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺻﺤﻴﺢ با ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ هدف های ﻣﻄﻠﻮب و اﻣﻜﺎﻧﺎت موجود در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻧﻈﺮ آن وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮ، ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی ﺑﻪ روش ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮی را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻋﻤﻞ و ﻳﺎ ﺣﺮﻛﺖ در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﺎﺻﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﻣﻞ و ﺑﻪ ﺻﻮرت آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ از ﺑﻴﻦ روﺷﻬﺎی مختلف ﺑﺮای ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﺪف ﻣﻄﻠﻮب اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ.
ما در این مقاله روش های درست و مهارت تصمیم گیری و اشتباهات رایج را در گرفتن تصمیم مناسب به شما آموزش می دهیم.
اهمیت تصمیم گیری درست در زندگی
تمام افراد در سرتا سر زندگی خود و در تمام لحظات در حال تصمیم گیری هستند.
این تصمیم گیری ها می‌تواند از تصمیم گیری برای وعده‌های غذایی تا تصمیم گیری برای خلق آینده ای متفاوت باشد. بسیاری از افراد در شرایط روزمره به راحتی تصمیم می گیرند؛ اما زمانی که شرایط کمی پیچیده تر باشد، تصمیم گیری می‌تواند بسیار مشکل تر شود.
در زمان تصمیم گیری، بسیاری از افراد دچار حس اضطراب و استرس، فشار، سردرگمی و خستگی می شوند؛ زیرا تصمیم گیری غلط می‌تواند اثرات منفی بسیاری بر آینده شما داشته باشد.
اما با تصمیم گیری درست، می‌توانید تا حدودی آینده خود را تضمین کنید. در ادامه با اصول تصمیم گیری فردی و نکات آن با ما همراه باشید.
اصول تصمیم گیری
۱. از هر دو نیمکره مغز خود استفاده کنید
اولین قدم در فرایند تصمیم گیری، استفاده از هر دو نیمکره مغز است. همانطور که می‌دانید نیمکره چپ مغز مربوط به تصمیمات منطقی و نیمکره راست مغز مربوط به احساسات است.
اینکه بتوانید تعادل را میان استفاده از هر دو نیمکره مغز خود پیدا کنید از اهمیت بسیاری برخوردار است. استفاده از هر دو نیمکره مغز هم در ایده پردازی و هم در تصمیم گیری تاثیر بسیاری خواهد داشت.
۲. آینده خود را با موفقیت تصور کنید
از دیگر اصول تصمیم گیری تصور موفقیت در آینده است.
اگر می‌خواهید بدانید که چگونه می‌توان تصمیمات موفقیت آمیز گرفت، دقیقه ای فکر کنید که موفقیت دقیقا چه مفهومی برای شما دارد؟ تصورتان از آینده تکنیکی بسیار مهم است که می‌تواند مسیر رسیدن به موفقیت را برای شما روشن‌تر کند. با روشن‌تر شدن مسیر خوشبختی، خواهید دانست که رسیدن به موفقیت برای شما امکان پذیر است و در نتیجه می‌توانید تصمیم های درست تری بگیرید و از آن ها اطمینان کامل داشته باشید.
۳. به عواقب تصمیم‌های خود توجه داشته باشید
پیش از آنکه هر تصمیمی در زندگی خود بگیرید، بهتر است درباره عواقب آن و تاثیراتی که بر زندگی شما خواهد داشت آگاه باشید.
هر تصمیمی که در زندگی بگیرید، موجب رخ دادن زنجیره‌ای از اتفاقات خواهد شد.
برای مثال اگر شرکتی پیش از استخدام از شما بخواهد که در مقابل مدیران شرکت مطالبی را ارائه دهید و شما تصمیم بگیرید که به خاطر استرس سخنرانی در مقابل جمع نمی‌خواهید این کار را انجام دهید، آنگاه این تصمیم موجب از دست دادن فرصت شغلی مورد نظر و از دست دادن فرصت‌های دیگر در آینده شخصی و حرفه‌ای شما خواهد شد.
۴. از دیگران دستورالعمل نخواهید
یکی‌دیگر از اصول تصمیم گیری این است که نیازی نیست از دیگران نسخه بخواهید.
زمانی که بخواهید درباره موضوعی تصمیم گیری کنید، دستورالعمل گرفتن از افراد مختلف تنها تصمیم گیری را برای شما مشکل‌تر خواهد کرد؛ زیرا افراد مختلف نظرهای مختلفی را در شرایط یکسان خواهند داشت.
برای مثال اگر برای تصمیم گیری در یک شرایط یکسان از ۴ شخص مختلف نظر بخواهید، با ۴ راه حل کاملا متفاوت روبرو خواهید شد که تنها می‌تواند موجب سردرگمی شما شود.
البته مشورت گرفتن از دیگران زمانی که نمی‌دانید چه تصمیمی بگیرید راه حلی مناسب است. اما سعی کنید تحت تاثیر شرایط مختلف دیگر افراد و تصمیم‌های شخصی آنها قرار نگیرید.
۵. نکات مثبت و منفی را در نظر داشته باشید
از دیگر اصول تصمیم گیری، در نظر گرفتن نکات مثبت و منفی تصمیم گیری است.
هر تصمیمی عواقبی مثبت و منفی در پی خواهد داشت که باید آنها را در نظر داشته باشید. برخی از این عواقب کاملا واضح و روشن خواهند بود، در حالی که برای برخی دیگر از آنها، باید دقت بیش‌تری به خرج دهید.
می‌توانید برای شناسایی نکات مثبت و منفی تصمیم گیری خود با دوستان، آشنایان، اعضای خانواده، و یا افراد متخصص در زمینه مورد نظر مشورت کنید تا نظر آنها را نیز درباره شرایط موجود بدانید.
برای افزایش قدرت تصمیم گیری چه کنیم؟
با توجه به اهمیت بالای برترین نظریه های تصمیم گیری و تاثیر آن در تک تک مراحل کار و زندگی، بسیاری از افراد به دنبال روش هایی هستند که قدرت تصمیم گیری خود را افزایش دهند.
در واقع هیچ راه و روش جادویی برای افزایش قدرت تصمیم گیری وجود ندارد. اما می‌توانید با تمرین هایی کوچک و پیروی از برخی نکات، قدرت تصمیم گیری خود را افزایش دهید.
برای مثال:
به هنگام تصمیم گیری سعی کنید که خود را از احساسات لحظه‌ای دور کنید. می‌توانید از تمام راه حل‌های موجود یادداشت تهیه کنید و سپس زمانی را برای بررسی هر یک از انتخاب های خود اختصاص دهید.
سعی کنید از افرادی که در موضوع مورد نظر تجربه دارند مشورت بگیرید. اعتماد به نفس داشته و به تصمیم خود اطمینان کامل داشته باشید.
همواره به خاطر داشته باشید که تصمیم گیری ها همواره به نتایج خوبی منتهی نمی‌شوند و عوامل بسیاری می‌توانند بر پیروزی یا شکست یک تصمیم موثر باشند.
در زمان تصمیم گیری سعی کنید موضوع مورد نظر را از جنبه‌ها و دیدگاه های مختلف ببینید.
سعی کنید اطلاعات و معلومات خود را افزایش دهید. یکی از کلیدی ترین مواردی که می‌تواند تصمیم گیری شما را بهبود دهد، معلومات بالای شماست. سعی کنید با امتیاز دادن و اولویت بندی راه حل‌های موجود، بهترین را انتخاب کنید.
یک تصمیم خوب چه ویژگی هایی دارد؟
دارای معیار ستند
یک تصمیم درست دارای یک چارچوب و معیاری می باشد. و فرد تصمیم گیرنده بر اساس معیارهایی کاملاً مشخص و شفاف اقدام به تصمیم‌گیری می‌کند و سلیقه و تعصب خود را وارد این موضوع نمی‌کند.
قابل دفاع هستند
فرد تصمیم گیرنده باید در هر لحظه این آمادگی را داشته باشد که از تصمیم خود دفاع کند و دلایل منطقی برای انتخاب تصمیم خود داشته باشد.
فرصت ساز هستند
یکی دیگر از ویژگی های یک تصمیم خوب این است که فرصت رشد را برای فرد فراهم می آورد. به عبارت دیگر یک تصمیم خوب مثل یک محرک راه را برای افراد باز می کند.
قابل اجرا هستند
یک تصمیم خوب قابل اجراست.
به عبارت دیگر چیستی تصمیم اخذ شده شفاف و واضح است و در مراحل اجرای آن ابهامی وجود ندارد.
واقع گرایانه هستند
تصمیم اخذ شده بایستی به دور از احساسات شخصی باشد. از طرفی علاوه بر ویژگی ذکر شده، تصمیم خوب در بر گیرنده منافع شخص و اطرافیان خواهد بود.
انواع تصمیم گیری
افراد باتوجه به موقعیتی که در آن قرار می گیرند از سبک های مختلفی برای تصمیم گیری استفاده می کنند. در ادامه انواع تصمیم گیری را به شما معرفی می کنیم.
سبک تصمیم گیری اضطراری
این نوع تصمیم ها سریع و بدون فکر گرفته می شوند زیرا افراد در هنگام تصمیم گیری گاهی دچار اضطراب و استرس می شوند بنابراین برای اینکه از تنش ها و فشار ها زود تر رهایی شوند بدون فکر کردن یکی از گزینه‌‌ها را انتخاب می‌کنند.
در این نوع تصمیم گیری معمولا نخستین راه حلی که به ذهن خطور می کند، انتخاب و اجرا می شود.
سبک تصمیم گیری منطقی
مسلماً هر تصمیمی که بر اساس فکر و منطق پیش برود و انتخاب شود بهترین تصمیم است.
تصمیمات منطقی کاملاً آگاهانه گرفته می شود و افراد برای اتخاذ آن همه ی جوانب را بررسی می کنند و به همه ی پیامد های احتمالی آن نیز فکر می کنند و همه چیز حساب شده جلو می رود.
سبک تصمیم گیری احساسی
این نوع تصمیم گیری بر مبنای احساسات گرفته می شود و در آن از فکر و منطق استفاده نمی شود.
در واقع افراد به حرف دلشان گوش می دهند. احساسات به دلیل زود گذر بودن نمی تواند زیر بنای تصمیم گیری باشد. تصمیم گیری یک امر مهم و پایدار است و همه ی ابعاد زندگی را در بر می گیرد در نتیجه به روش های پایدار و ماندنی نیاز دارد.
سبک تصمیم گیری تکانشی
تکانه در معنی لغوی آن به معنای هیجان های آنی و زودگذر است.
در این سبک، فرد به صورت ناگهانی و با عجله و بدون محاسبه تصمیم می گیرد. در میان نوجوانان این گونه سبک تصمیم گیری زیاد دیده می شود که بلا فاصله با پشیمانی همراه است.
سبک تصمیم گیری وابسته
افراد در این نوع تصمیم گیری تصمیماتشان را بر اساس نظر دیگران می گیرند و خواسته های خود را نادیده می گیرند در واقع به جای فکر کردن از دیگران کورکورانه اطاعت می کنند.
این افراد در تصمیم گیری ناتوان اند و از اعتماد به نفس کافی برای روبه‌رو شدن با مسائل و مشکلات زندگی برخوردار نیستند و به دلیل ترس از شکست؛ با سپردن حق انتخاب به دیگران به نوعی می‌خواهند از تبعات انتخاب شان شانه خالی کنند و آن را به دیگران واگذار کنند. در حالی که انتخاب دیگران ممکن است برای ما مناسب نباشد.
سبک تصمیم گیری اجتنابی
در این سبک فرد قصد دارد تصمیم بگیرد ولی هیچ گاه تصمیم وی عملی نمی شود به عبارت دیگر فردی که دارای این سبک تصمیم گیری است(دست، دست می کند)و(کار امروز را به فردا می اندازد) افرادی که دارای این سبک تصمیم گیری هستند بر این باورند که همه چیز خود به خود درست می شود در نتیجه زمان را از دست می دهند و مشکلاتشان بیشتر و بیشتر می شود.
مراحل تصمیم گیری
تصمیم گیری دارای یک سری مراحل است که عبارتند از:
مشخص کردن هدف: در ابتدا هدف خود را باید به طور دقیق و کامل مشخص و تعیین کنید.
جمع آوری اطلاعات برای ارزیابی گزینه ها: اطلاعات و دیتا های مرتبط با تصمیم گیری را پیدا کرده و جمع آوری کنید.
در نظر گرفتن پیامد ها: در تصمیم گیری باید پیامدهای آن را نیز در نظر گرفت.
تصمیم گرفتن: در مرحله چهارم تصمیم خود را می گیرید.
ارزیابی تصمیم گیری: تصمیم خود را ارزیابی و بررسی نهایی کنید تا به درستی و غلطی آن پی ببرید.
مهارت های مورد نیاز برای تصمیم گیری
برای یک تصمیم گیری خوب نیازمند تقویت یک سری مهارت های دیگر نیز می باشد که برخی آن ها عبارتست از:
ترس از پیامد های تصمیم یکی از موانع اصلی در تصمیم گیری است. که با افکار منفی و شک و تردید نمایان می شود. لذا باید با امید و توکل بر خداوند بر ترس خود غلبه کنید و با نیروی تفکر یک تصمیم خوب بگیرید.
کنترل نکردن هیجانات
در موقعیت تصمیم گیری با افراد و حالت های مختلفی رو به رو می شویم. افراد مختلف، واکنش های هیجانی متفاوتی در ما ایجاد می کنند؛ این واکنش های عاطفی به دلیل زود گذر بودن نمی تواند ملاک تصمیم گیری باشد.
افرادی که قادر به کنترل هیجانات خویش نباشند؛ به طور مداوم با شکست در تصمیم گیری رو به رو می شوند. مانند مربی فوتبالی که به دلیل ابراز احساسات منفی تماشاگران بهترین بازیکن زمین را تعویض می کند.
اعتماد افراطی
اعتماد افراطی روش غلط دیگری است که مانع تصمیم گیری می شود. برخی از تصمیم گیرندگان به قضاوت ها و روش های تصمیم گیری خود اعتماد بیش از حد دارند در نتیجه تصمیم گیری آنها غلط از آب در می آید.
سخن آخر
موفقیت یک انسان و حتی یک جامعه به چگونگی تصمیم گیری آنان بستگی دارد.
نه تنها موفقیت بلکه سلامت روان و جسم فرد تابع تصمیم گیری های وی است. تصمیم گیری های شتاب زده و بدون تفکر علاوه بر آسیب فرد آسیب های روانی_ اجتماعی هم چون ایذر، اعتیاد، خشونت ، بذهکاری، بی بند و باری و تصادفات جاده ای را به دنبال دارد.
تصمیم گیری درست لزوما به نتیجه مطلوب منتهی نمی شود.
برخی افراد در تصمیم گیری کندتر از بقیه هستند و برخی دیگر تصمیمات ریسک دار را بیشتر می پسندند. این تفاوت ها نشان از تصمیم گیری هر فرد به روش خودش دارد که لزوما بدتر و یا بهتر از دیگر روش ها نیست.
در این مقاله سعی کردیم مقوله تصمیم گیری را از همه جوانب مورد بررسی قرار داده تا خوانندگان با کمک این مطالب بهترین تصمیم ها را در زندگی خود و اطرافیان شان اخذ کنند.
