موفقیت یکی از مهمترین دلایل ادامه‌ی زندگی بشر است. ترس از موفقیت یک مقوله در روانشناسی است که برای افرادی رخ می‌دهد؛ در حقیقت این ترس شکل ترس‌های واقعی و مشهود را ندارد و اندکی با آنها متفاوت است.
بدیهی است که شما از موفقیت نمی‌ترسید بلکه از هزینه‌های احتمالی دستیابی به آن هراس دارید.
ترس از موفقیت در روانشناسی یک مشکل شناخته می‌شود که باید درمان شود؛ چرا که از دستیابی به موفقیت در افراد مبتلا جلوگیری می‌کند.
در این مقاله از متا راز با ما همراه باشید تا ضمن ارائه توضیحات راجع به این مقوله، ۵ راه غلبه بر ترس از موفقیت را بررسی کنیم.
ترس از موفقیت چیست؟
همانطور که گفته شد، ترس از موفقیت به هزینه‌های احتمالی دستیابی به آن مربوط می‌شود.
به طور عادی ترس از موفق شدن یک کار غیر منطقی و غیر عقلانی است؛ اما افرادی که به این مشکل دچار هستند، از موفق شدن هراس دارند و اغلب در منطقه امن ذهنی خود باقی می‌مانند.
از آنجایی که راه رهایی از وضعیت فعلی در افراد، گذشتن از یک سری موارد مطلوب و تحمل هزینه‌هایی برای موفقیت است، شاید ترسیدن آنها طبیعی به نظر برسد اما این یک مقوله‌ی مشکل‌زا است.
برخی از جنبه‌های ترس از موفقیت:
اگر درونگرا یا خجالتی هستید، ممکن است از جلب شدن توجهات به سوی خود بترسید؛ مخصوصاً وقتی به موفقیت دست پیدا کنید. این موضوع می‌تواند موجب فرو رفتن در انزوای اجتماعی شود.
ممکن است مردم فکر کنند که شما در حال فخر فروشی هستید یا از موفقیت خود برای تبلیغ شخصیت‌تان استفاده می‌کنید.
از اینکه ممکن است پایه‌های موفقیت شما سُست بنا شده باشد هراس دارید.
دستیابی به موفقیت ممکن است شما را از دوستان و همسالان‌تان دور کند.
موفقیت ممکن است شما را تغییر داده و تاثیر بدی روی شما بگذارد؛ به عبارت دیگر تغییر مخرب.
ترسیدن از موفقیت بسیار شبیه به ترس از شکست است؛
چرا که هر دوی آنها پتانسیل ادامه‌ی راه را از شما می‌گیرند. همچنین ترس از موفقیت می‌تواند با نام‌هایی مانند «اضطراب موفقیت» یا «فوبیای موفقیت» نامیده شود.
علت ترس از موفقیت چیست؟
دلایل ایجاد ترس از موفقیت در افراد بسیار متفاوت است و ارتباط مستقیمی با تیپ شخصیتی آنها دارد.
همچنین انواع ترس از موفقیت و جنبه‌های مختلف آن باعث شده، قضاوت در مورد علل رخ دادن این مشکل سخت‌تر شود.
اما با این تفاسیر، برخی از مهمترین علل ترس از موفقیت شامل موارد زیر هستند:
ترس از واکنش
در فرهنگ‌های سنتی این عامل یکی از مهمترین عللی است که افراد را از موفق شدن باز می‌دارد.
برای مثال یک جامعه سنتی موفقیت مردان را تحسین می‌کند در حالی که اگر با یک زن موفق مواجه شود، واکنش متفاوت در نظر می‌گیرد.
بسیاری از خانم‌هایی که در یک جامعه خشک سنتی زندگی می‌کنند، به همین دلیل از شروع یک کار دست می‌کشند.
کلماتی مثل خودنمایی، بی حیایی، ناهنجاری و… به زنان موفق جامعه سنتی نسبت داده می‌شود و این عامل طبیعتاً زنان دیگر را از دستیابی به موفقیت دلسرد می‌کند.
هنگامی که موفقیت با جلب توجهات همراه است، ممکن است افراد فکر کنند که آیا می‌توان انتظارات را به خوبی برآورده کرد؟ این در مورد افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند هم صادق است و از آن به عناوین سندرم ایمپاستر، سندرم افراد موفق و یا نشانگان خود ویرانگری نیز یاد می‌شود.
به بیان ساده، سندرم ایمپاستر یک پدیده روانی است که افراد از پذیرش موفقیت خود فرار می‌کنند. این نوع سندرم نقش مهمی در ترس از موفقیت دارد و به دلیل شیوع بالا، یکی از مهمترین جنبه‌های این مقاله است.
تجربیات کودکی
تجربیات کودکی تاثیر زیادی روی ذهن و رفتارهای ما در آینده می‌گذارند. یکی از مهمترین این تاثیرات، ترس از موفقیت است که به دنبال تحقیر شدن بعد از دستیابی به موفقیت‌های کوچک دنیای کودکانه رخ می‌دهد.
تحقیر شدن به همراه تنبیه یا مورد سرزنش قرار گرفتن به هنگام خودنمایی یک تروما ایجاد می‌کند که آینده شخص را درگیر مشکلاتی این چنین خواهد کرد. البته این عامل مستقیماً به ترسیدن از موفقیت ربط ندارد اما بی تاثیر نیست.
پیامدهای ترس از موفقیت
هرگونه هراس از موفق شدن پیامد‌هایی دارد که مهمترین آنها، عدم دستیابی به موفقیت است.
این یکی از موانع موفقیت محسوب می‌شود که هرچه مدت زمان زیادی از عدم کنترل آن گذشته باشد، تاثیر عمیق‌تری خواهد داشت.
برخی دیگر از مهمترین پیامدهای آن: اهداف کوچک و محدود است
به دلیل ترس از موفق شدن، اهداف خود را تا جای ممکن محدود و کوچک می‌کنند تا هزینه‌های احتمالی آنها را کاهش دهند.
علاوه بر این، آنها بدون توجه به توانایی‌ها، استعداد‌ها و دارایی‌های خود، شغل‌ها و کارهای سطح پایین را اتخاذ می‌کنند تا کمترین ریسک و هزینه را متحمل شوند.
افرادی که دچار این مشکل هستند، ریسک پذیری بسیار پایینی دارند و کمترین زحمت را برای رسیدن به موفقیت تحمل می‌کنند.
به تعویق انداختن کارها
آنقدر کارهایتان را به تعویق می‌اندازید تا زمان انجام آنها به اتمام برسد. این یک واقعیت است؛ زمانی که از موفق شدن می‌ترسید، کارهایی که شما را به موفقیت می‌رسانند را انجام نخواهید داد.
یک گارد پوچ گرایانه نسبت به کارهایی که انجام می‌دهید در ذهن و روحتان ایجاد می‌شود که شما را از ادامه و انجام دادن آن کارها باز می‌دارد.
کمال گرایی
برای رسیدن به کمال تلاش می‌کنید و در صورت ارتکاب حتی یک اشتباه کوچک، فرصت را برای ادامه ندادن راه غنیمت می‌شمارید.
افرادی که کمال گرا هستند، فقط برای رسیدن به ۱۰۰ درصد یک چیزی تلاش می‌کنند و اگر حتی ذره‌ای به ۱۰۰ درصد نرسند، تمام راه را ترک می‌کنند.
ترک کردن راه
درست در آستانه موفقیت به دلیل ترس از دستیابی به آن، مسیر را ترک می‌کنید و شکست را به موفقیت ترجیح می‌دهید.
این مورد ارتباط مستقیمی با کمال گرایی و خستگی ناشی از عدم رسیدن به کمال دارد؛ به طوری که اکثر افراد کمال گرا درست در آستانه موفقیت، راه خود را گم می‌کنند.
خود ویرانگری
برای سرکوب یا فراموشی ترس خود به مصرف مواد مخدر یا الکل روی می‌آورید که تاثیر مستقیم بر خود ویرانگری شما خواهند داشت.
این ترس آنقدر ادامه پیدا می‌کند که فرد معتاد به ابزارهای خود ویرانگری شده و زندگی‌اش را نابود می‌سازد.
سندرم ایمپاستر با نام دیگر (نشانگان خودویرانگری) نمونه‌ای بارز از پدیده‌ای روانی است که توسط مجامع علمی شناخته شده است.
کاهش رضایت از زندگی
اگر مدام کاری که از آن واهمه دارید را انجام دهید، سطح رضایت از زندگی‌تان کاهش می‌یابد.
ممکن است به دلیل ترس از موفقیت، تفریح کنید یا کارهایی که دوست دارید را انجام دهید اما همیشه خودتان را به دلیل رها کردن مسیر موفقیت سرزنش خواهید کرد. این عامل باعث کاهش کیفیت و رضایت در زندگی می‌شود.
کاهش عزت نفس
در حالی که دستیابی به موفقیت باعث افزایش عزت نفس می‌شود، ترس از رسیدن به موفقیت تاثیری کاملاً برعکس دارد.
افرادی که می‌ترسند، عزت نفس پایینی دارند و خود را سرزنش می‌کنند. آنها به خودشان لقب «ترسو» می‌دهند و این عامل باعث کاهش شدید عزت نفس در آنها می‌شود.
انتظارات پایین
تحقیقات نشان داده است، افرادی که از موفق شدن می‌ترسند، معمولاً عناوین شغلی محدود و سطح پایینی را انتخاب می‌کنند؛ در واقع آنها پایین‌ترین سطح را برای تحمل کمترین ریسک انتخاب می‌نمایند.
برای مثال بعد از انقلاب صنعتی، جامعه‌ی کارگری برای اینکه نمی‌توانستند ریسک گرسنگی یا مواردی این چنینی را تحمل کنند، تن به قوانین بورژوازی می‌دادند.
پیامدهای دیگر
ترس از موفقیت می‌تواند پیامدهای احساسی متفاوت‌تری در افراد ایجاد کند.
بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۰۱ روی عده‌ای ورزشکار و هنرمند انجام گشت، مشخص شد که پیامدهای ترس از موفقیت شامل این موارد نیز می‌شود:
احساس گناه به خاطر تظاهر به باقی ماندن در مسیر رقابت یا موفقیت
نگرانی در مورد شکستن رکورد یا تابوها که قبلاً توسط افراد دیگر انجام نشده و قرار است آنها اولین نفرات باشند.
ترس از اضطراب مکرر که در طول مسیر برای دستیابی به موفقیت و پیشی گرفتن از بقیه به بدن وارد می‌شود.
انواع ترس از موفقیت در افراد
این مقوله‌ی کلی انواع مختلفی دارد که بعضی از افراد همزمان حتی به همه‌ی این انواع دچار هستند. به طور کلی ۶ مورد از مهمترین این موارد در ادامه توضیح داده شده است:
اعتیاد به هدف (نوع A)
این مشکل باعث می‌شود تا شما به هدف و هدفگذاری اعتیاد پیدا کنید.
معمولاً یک دفتر بر می‌دارید و اهداف زیادی را در آن می‌نویسید. به دلیل کمال گرایی دوست دارید که به همه اهداف برسید و این رسیدن‌ها همزمان با یکدیگر باشند.
در حقیقت افرادی که به این اعتیاد دچار می‌شوند، در هدفگذاری بسیار دست و دلباز عمل می‌کنند و تمام اهدافی که دارند را مشخص می‌کنند.
این بد نیست که هدفگذاری کنید؛ اعتیاد به هدفگذاری و خواست رسیدن به همه‌ی اهداف به طور همزمان مخرب است.
برخی از مشخصه‌های معتادان به هدف (نوع A):
آنها برای رسیدن به ایده‌آل‌های خود، اهداف گسترده‌ای وضع می‌کنند.
خواهان رسیدن همزمان به تمام اهداف خود هستند.
بسیار آرمانگرایانه هدف گذاری می‌کنند.
در حال فرار از عناصر فعلی زندگی خود هستند.
توهم ایجاد یک زندگی کامل و بی عیب و نقص دارند.
خبر خوب در مورد معتادان به هدفگذاری نوع A این است که آنها از زحمات و توانایی‌های خود قدردانی می‌کنند.
آنها توانایی ثابت قدم ماندن در مسیر با انگیزه کافی را دارا هستند و این یکی از مهمترین نکات شخصیتی آنهاست.
عزم و اراده آنها حتی در هدف گذاری تحسین بر انگیز است و نشان از دستیابی به مراتب بالایی از خواست موفقیت دارد.
اعتیاد به هدف (نوع B)
این مورد دقیقاً برعکس نوع A است.
افرادی که اعتیاد به هدف نوع B دارند، دستاورد‌های کوچکی دارند؛ چرا که اهداف آنها بسیار محدود و کوچک هستند.
آنها در مورد اهداف خود بسیار خسیس عمل می‌کنند و محدودیت زیادی هنگام هدفگذاری برای خودشان وضع می‌کنند.
آنان وقتی در مواجهه با افراد دیگر یا رؤسای خود قرار می‌گیرند، دائماً در حالی شکایت از این هستند که به موفقیت نمی‌رسند.
اینگونه افراد هر روز ناامید و نا امید‌تر می‌شوند و کمتر پیش می‌آید به خاطر تلاش‌های کوچک‌شان از خود تشکر کنند.
این نوع اعتیاد باعث کاهش رضایت از زندگی و عملکرد خواهد شد.
برخی از مشخصه‌های این نوع افراد:
آنها همیشه تصور می‌کنند به جایی که می‌خواهند، نمی‌رسند.
تصور آینده حتی به طور کلی برایشان سخت است.
نمی‌دانند چگونه به افراد بگویند که به خواسته‌هایشان نمی‌رسند.
دائماً در حال شکایت از وضع موجود هستند.
خبر خوب درباره اینگونه افراد این است که آنها در ایجاد انگیزه برای دیگران بسیار خوب عمل می‌کنند؛ به این دلیل که آنان قبل از مشاهده‌ی خود، دیگران را می‌بینند.
همچنین آنان در محافظت از خود و روحیه‌شان برابر شکست‌ها خوب عمل می‌کنند؛ چرا که محافظه کارانه رفتار می‌نمایند.
منفی بافی
منفی بافی یکی از مهمترین مشخصه‌های افرادی است که دچار ترس از موفقیت هستند.
آنها به کارهایی که خود و اعضای تیم برای رسیدن به موفقیت انجام می‌شود باور ندارند.
این ترس از موفق شدن مخصوصاً هنگامی که در حال کار عملی بر روی موضوع هستند خود را نشان می‌دهد. آنها بر این باورند که:
نمی‌شود کار را انجام داد.
به موفقیت رساندن پروژه با وضع موجود غیر ممکن است.
این شیوه کاری هرگز نمی‌تواند کارآمد باشد.
نحوه عملکرد ما اشتباه است و باعث تخریب وضعیت سالم می‌شود.
این کار خارج از محدوده مهارت و توانایی‌های من است.
خبر خوب در این باره این است که منفی بافان در اکثر اوقات با تجزیه و تحلیل‌های دقیقی که دارند می‌تواند رهبران تیم‌ها را در بهبود وضعیت کمک کند.
این نظرات منفی اگر بر پایه تحلیل باشند، یک نقد بسیار خوب برای کل پروژه محسوب می‌شوند.
همچنین اینگونه افراد تمایل زیادی به انجام کارها به صورت کاملاً صحیح دارند؛ اگرچه ممکن است در دچار سردرگمی شده یا در امتحان روش‌های جدید کاملاً ضعیف عمل کنند.
خرابکاری
خرابکاران تصور دارند تمام تلاش خود را برای انجام صحیح کارها به کار می‌گیرند و با تمام وجود کار می‌کنند.
آنها از سخت کار کردن نمی‌ترسند و کارهای جدید را امتحان می‌کنند؛ این در حالیست که کارها همیشه مطابق میل‌شان انجام نمی‌شود.
آنها خرابکاری می‌کنند و کارها را آنطور که باید انجام نمی‌دهند.
صرف نظر از کاری که انجام می‌دهند هرگز احساس خوب بودن نمی‌کنند. آنها دائماً با خود کلنجار می‌روند و ناکافی بودن را با خود حمل می‌کنند. آنها می‌گویند:
در هر صورت من تمام تلاشم را خواهم کرد.
من نمی‌توانم ببینم کارها چطور پیش می‌رود؛ فقط تلاش می‌کنم.
این حوزه تخصص من نیست؛ بنابراین فکر کردن در این مورد بیهوده بوده و فقط کار کردن است که نتیجه می‌دهد.
خرابکاران یک جنبه مثبت دارند و آن، سخت کوشی است.
آنها می‌توانند بارها و بارها زمین بخورند و دوباره به تلاش کردن ادامه دهند. آنها جزو سخت کوش‌ترین افراد در انواع ترس از موفقیت هستند.
نیمه شنیدن
آنهایی که نیمه می‌شنوند، به احتمال زیاد با مربیان یا افراد موفق در زمینه خود ارتباط می‌گیرند.
آنها مدام به سخنرانی‌ها و سخنان افراد موفق گوش می‌دهند و سوالات زیادی از آنها می‌پرسند اما هیچ اقدامی برای اجرای سخنان آنها نمی‌کنند.
آنها علاقه زیادی به جملات انگیزشی دارند و گویی با شنیدن آنها احساس راحتی می‌کنند. آنها می‌گویند:
ویدئوی شما را دیدم و برای من بسیار جالب بود.
من این کارها را انجام دادم اما برای من کارآمد نبود.
من تصور نمی‌کنم این استراتژی‌ها برایم کارآمد باشد.
نیمه شنوندگان در یادگیری نکات بسیار عالی هستند؛ حتی اگر به آنها عمل نکنند.
آنها معمولاً در منطقه امن ذهنی خود می‌مانند و با احساس خوبی که از شنیدن جملات انگیزشی بزرگان دریافت می‌کنند، خودشان را تنها می‌گذارند. به طور کلی حال خوبی دارند و کمتر دچار معنای دیگر ترس از موفقیت می‌شوند.
اختراع کردن
مخترعین نتیجه گیری بسیار سریع و حرفه‌ای دارند. آنها از جایگاه فعلی خود در جهت رفع ترس از موفقیت نتیجه گیری می‌کنند و به سرعت جبهه خود را عوض می‌کنند.
آنها تصوری کاملاً منطقی از واقعیت ایجاد می‌کنند که با جایگاه فعلی شان ارتباط مستقیم دارد؛ از این رو اصلاً متوجه ترسی که از موفق شدن دارند، نمی‌شوند.
مخترعین می‌توانند نتایج را در یک لحظه تغییر دهند و در اینگونه موضوعات بسیار خوب عمل می‌کنند. آنها برای غلبه بر ترس به کسی نیاز دارند که دستشان را بگیرد و مدام این عبارات را می‌گویند:
من همه راه‌ها را امتحان کرده‌ام.
من نمی‌دانم این کار را چگونه انجام دهم؛ چون تجربه به من می‌گوید.
من تجربه زیادی در این راه دارم؛ پس می‌توانم با تکیه بر تجربه از راه کناره‌گیری کنم.
مخترعین تمایل ندارند به احساسات خود توجه کنند؛ چرا که این کار آنها را از واقعیت و منطق دور می‌کند.
شاید به همین دلیل است که آنها تمایل به برقراری ارتباط با افراد قوی دارند. تمایل به قدرتمند شدن یک جنبه مثبت شخصیتی در اینگونه افراد است و به آنها این امکان را می‌دهد تا هنگام رو به رو شدن با ترس‌ها و چالش‌ها، مصمم و مقاوم باشند.
۵ راه غلبه بر ترس از موفقیت
اگر ترس از موفقیت دارید یا به هر دلیلی از انجام کارهایی که شما را به موفقیت می‌رسانند واهمه دارید، راه‌های غلبه بر این مشکل را بیاموزید.
گاهی اوقات نیاز به آزمون و خطا دارید و گاهی نیز تنها با به کار گیری این روش‌ها میتوانید بر این مشکل غلبه کنید. این موارد عبارتند از:
ریشه‌ها را کشف کنید
مهمترین قدمی که برداشته‌اید، مراجعه به این مقاله است. در این مرحله لازم است ریشه‌های ترس خود را کشف کنید؛ بنابراین با صداقت کامل به کودکی یا عوامل ریشه‌ای زندگی خود برگشته و موارد مشخص را تحلیل کنید.
بررسی موفقیت‌های گذشته و اتفاقاتی که بعد از آن برایتان رخ داده می‌تواند ریشه‌ها را به شما بشناساند.
توجه کنید که چگونه ظاهر می‌شوند
ترس‌های شما به دلایل خاصی ظاهر می‌شوند و صرف نظر از این دلایل، چگونگی ظهور آنها مهم است. بنابراین باید همزمان به هر دو این موارد توجه کنید.
فهرستی از مواردی که به عنوان مانع بر سر راه موفقیت شما قرار می‌گیرند تهیه کنید و آنها را با موقعیت‌های زندگی خود تطبیق دهید.
نوشتن این موارد به تمرکز روی مسیر موفقیت کمک بسیار می‌کند و شما را با ترس‌هایتان آشنا خواهد کرد. شناسایی این ترس‌ها و چگونگی رخ دادن آنها به این معنی است که میتوانید با این موارد مقابله کنید.
موفقیت را تجسم کنید
تکنیک تجسم خلاق در موفقیت کار ساده‌ای است؟ اگر واقع گرایانه باشد، پیچیده می‌شود. به طور کاملاً منطقی و واقع گرایانه موفقیت را تجسم کنید.
با این ایده پیش بروید که قرارگیری در مسیر موفقیت قرار نیست ساده باشد؛ به بیان دیگر، رسیدن به موفقیت و تبدیل شدن به یک فرد موفق در کنار مزایای خود، چالش‌های زیادی دارد.
اگر به طور واقع گرایانه به قضیه نگاه کنید، قضیه برای شما ساده‌تر خواهد شد. برای اینکار تصور کنید به موفقیت رسیده‌اید و زندگی روزانه خود را در قالب یک فرد موفقیت ادامه می‌دهید.
برنامه ریزی کنید
برخی از افراد به دلیل اینکه مسیر موفقیت برایشان تصویری ناشناخته و گنگ دارد، از آن می‌ترسند. با برنامه ریزی درست و کامل میتوانید این مشکل را حل کنید و علاوه بر این، آرامش ناشی از تخلیه ذهن از موارد بیهوده را تجربه کنید.
برنامه ریزی در بازه‌های زمانی مختلف روزانه، هفتگی، ماهانه و سالیانه به شما کمک می‌کند تا تصویری واضح از آینده پیش روی خود داشته باشید و این تصویر را با جزئیات کامل از روی کاغذ دنبال کنید.
این کار به داشتن نظم در کارها و انجام صحیح، سریع و به موقع آنها کمک بسیاری می‌کند.
استرس و اضطراب را کنترل کنید
دو عامل استرس و اضطراب به ترس‌ها کمک می‌کنند. این دو عامل تاثیر زیادی در کاهش کیفیت زندگی و انگیزه شما در ادامه دادن مسیر موفقیت و رشد فردی دارند.
برای مدیریت استرس و اضطراب این کارها را انجام دهید:
وعده‌های غذایی‌تان را حذف نکنید؛ بلکه آنها را اصلاح کنید. یک رژیم غذایی سالم که مواد مغذی لازم را به بدن برساند.
الکل و کافئین را محدود کنید.
آرامش داشته باشید. مطالعه روزانه کمک بسیاری به آرام شدن مغز و روح می‌کند. البته سعی کنید کتاب‌هایی که محتوای خشن، ترسناک یا مواردی این چنینی دارند را مطالعه کنید.
ورزش کنید تا بدن شما سرحال‌تر شود. ورزش‌های هوازی و تمرینات سبک می‌توانند انرژی شما را برای انجام فعالیت‌های روزمره چند برابر کنند.
ارتباطات خود را گسترش دهید و با انرژی دادن به اطرافیان‌تان، اضطراب و استرس را از خود دور کنید.
داوطلب کمک به دیگران باشید؛ حتی میتوانید با عضویت در کمپین‌های خیریه به انجام این عمل پسندیده بپردازید.
آنچه می‌خواهید را بنویسید. شعر نویسی، داستان سرایی و نوشتن خاطره می‌تواند به شما کمک کند.
